ผ้าไหมแพรวา วัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของสาวชาวผู้ไท

เมื่อเราพูดถึงผ้าไทยที่มีความสวยงามและเด่นสง่าในตัวเอง คำว่า "ผ้าแพรวา" ก็เด่นชัดขึ้นมาในใจของเรามากที่สุด ผ้าแพรวาไม่ใช่เพียงแค่ผ้าทอแบบไทยแต่เป็นสัญลักษณ์ของวัฒนธรรมและประเพณีที่ยากที่จะหาสิ่งใดเหมือน ผ้าที่ผสมผสานระหว่างภูมิปัญญาและศิลปะ และแสดงถึงความหลากหลายคล่องแคล่วของการทอผ้าของชาวผู้ไท คุณจะสามารถสัมผัสได้ถึงเรื่องราวที่ลงลึกไปในรากฐานของวัฒนธรรมไทย

ผ้าไหมแพรวา ถือได้ว่าเป็นผ้าประเพณี วัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของสาวชาวผู้ไท ซึ่งจะต้องยึดถือและปฏิบัติตามบรรพบุรุษใน ๓ สิ่งต่อไปนี้คือ “เสื้อดํา แพรดํา ซิ่นไหม”

ดั้งเดิม “ผ้าแพรวา” เป็นผ้าเบี่ยงหรือผ้าสไบ สีแดงเข้มที่มีหน้าแคบเพียง ๑ ศอก คําว่า “แพร” หมายถึง ไหมหรือผ้าไหม “วา” คือความยาว ๑ วา แพรวา จึงหมายถึง ผ้าสไบหน้าแคบทีมีความยาว ๑ วา

ผ้าแพรวา เป็นผ้าทอชนิดเดียวที่ใช้เทคนิคการทอผสมผสานระหว่างการเก็บขิดผสม การจกลาย (เกาะลาย) มาแต่โบราณและมีรูปแบบลวดลายเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของผ้าแพรวา บางส่วนเป็นแบบดั้งเดิม บางส่วนเป็นแบบที่ถูกพัฒนา ซึ่งสามารถจําแนกได้ ๓ ประเภท คือ แพรวาเกาะ แพรวาล่วง และแพรวาจกดาว

• แพรวาเกาะ เป็นการทอให้มีลวดลายที่หลากสีเป็นช่วง ๆ โดยใช้เทคนิคจกเส้นยืนด้วยปลายนิ้ว

• แพรวาจกดาว เป็นการทอที่พัฒนามาจากแพรวาล่วง ส่วนใหญ่ใช้เส้นพุ่งสีเดียว แต่เพิ่มการจกลายขนาดเล็ก ๆ ด้วยสีที่แตกต่างเป็นจุดห่าง ๆ กัน คล้ายดวงดาว

• แพรวาล่วง เป็นการทอโดยใช้ลวดลายเช่นเดียวกันกับแพรวาเกาะ แต่ใช้เส้นด้ายพุ่ง สีเดียวในส่วนที่เป็นลวดลาย ส่วนใหญ่ลวดลายใช้สีเข้มกว่าส่วนพื้น

เมื่อย้อนหลังไปกว่า ๔๐ ปี ในจังหวัดกาฬสินธุ์ ผ้าแพรวายังอยู่ในยุคตกต่ํา ไม่มีใครสนใจเรื่องราวของผ้าแพรวา ไม่มีลูกหลานสืบทอดการทอผ้าไหมแพรวา เพราะเป็นเรื่องยากยิ่ง มีผ้าแพรวา เพียงบ้านละผืนสองผืนเท่านั้น คนทอเป็นก็มีอายุมากกันทั้งนั้น จวบกระทั่งเมื่อวันที่ ๒๙ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๕๒๐ เป็นปีที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้เสด็จพระราชดําเนินทรงเยี่ยมพสกนิกรชาวอําเภอคําม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์ (เขตพื้นที่สีแดง คอมมิวนิสต์) ในวันนั้นชาวบ้านผู้ไทนับสิบ ล้วนแต่งกายแบบผู้ไทเต็มยศ ห่มสไบเฉียงแพรวาสีแดง นุ่งผ้าไหมมัดหมี่ตีนซิ่น เสื้อแขนกระบอก สีดําและคราม ฝ่ายชายก็นําผ้าแพรวาแดงมาพาดเป็นผ้าขาวม้า มาเฝ้าฯ รับเสด็จ ดูโดดเด่น ลวดลายวิจิตรสะดุดตาแก่ผู้พบเห็น ทรงมีความสนพระราชหฤทัยอย่างมาก และทรงทราบว่า จะไม่มีผู้สืบสาน การทอผ้าแพรวาไว้แล้วด้วย จึงโปรดเกล้าฯ ให้มีการสนับสนุน โดยทรงขอให้ชาวบ้านโพนหันมาสนใจและช่วยสอนให้มีการทอแพรวาเกิดขึ้นในหมู่บ้าน ทั้งได้พระราชทานเส้นไหมให้นําไปทอแพรวารูปแบบเดิม ระยะต่อมาก็ให้มีการพัฒนารูปแบบจากหน้าผ้ากว้าง ๑ ศอก ให้เป็นครึ่งวา และความยาว ๑ วา ให้เป็นผ้าที่ยาวขึ้น เดิมสีแดงก็ให้ทอเป็นหลากสี ทั้งนี้เพื่อให้นําไปใช้ตัดเสื้อ ตัดชุดได้แบบอเนกประสงค์ รวมทั้งพระองค์ท่านก็ทรงนํามาใช้เป็นฉลองพระองค์ด้วย และเพื่อให้การอนุรักษ์ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมนี้ไว้อย่างยั่งยืน จึงโปรดเกล้าฯ รับงานทอผ้าแพรวาของชาวผู้ไทบ้านโพน อําเภอคําม่วง เข้าไว้ในโครงการส่งเสริมศิลปาชีพ ทําให้ผ้าไหมแพรวาได้รับการพัฒนาเป็นรูปธรรมสืบต่อมาจนถึงปัจจุบัน

ผ้าแพรวาที่มีลักษณะเฉพาะอันน่าจดจำ มีทั้งแพรวาเกาะ แพรวาล่วง และแพรวาจกดาว ทุกประเภทจะถูกทอด้วยใจและความใจใส่ จากเริ่มต้นจนถึงขั้นตอนสุดท้าย นี่เป็นอีกทางเลือกหนึ่งสำหรับผู้ที่ต้องการจะรังสรรค์ความแตกต่างจากผ้าแพรวา คุณสามารถแต่งกายตัวของคุณเองด้วยผ้าแพรวาที่พวกเรามี และทำให้ผ้าหรือเสื้อผ้าของคุณมีความพิเศษและแปลกใหม่ในเวลาเดียวกัน

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ