วิธีการนุ่งโจงกระเบน

ภาคอีสานนั้นใช้วัฒนธรรมการแต่งกายในโอกาสพิเศษคล้ายกันกับราชสํานักสยามในภาคกลางคือ “การนุ่งโจง” โดยเฉพาะ กลุ่มคหบดีหรือในกลุ่มอดีตเจ้าเมือง โดยจะนิยมใช้ “ผ้าหางกระรอก” ที่ทอในท้องถิ่น โดยเฉพาะพื้นที่อีสานตอนบน ดังจะเห็นหลักฐาน ได้จากภาพถ่ายในสมัยรัชกาลที่ ๕ ซึ่งสมเด็จฯ กรมพระยาดํารงราชานุภาพ ทรงบันทึกภาพถ่ายเอาไว้

แต่ในกลุ่มภาคอีสานตอนล่างในพื้นที่จังหวัดสุรินทร์ และจังหวัดศรีสะเกษนั้นเคยเป็นแหล่งทอ “ผ้าสมปักปูม” (ผ้ามัดหมี่ที่ทอ มีองค์ประกอบคล้ายผ้าลายอย่าง คือ มีท้องผ้า ขอบผ้า เชิงผ้า) ร่วมกับแหล่งทอผ้าในประเทศกัมพูชา ให้แก่ราชสํานักสยามตั้งแต่สมัย กรุงศรีอยุธยา จึงได้ทอประยุกต์ขึ้นเพื่อใช้เองในท้องถิ่น แต่จะไม่ใส่ลายเชิงผ้า แบบที่ราชสํานักสยามใช้ในการบ่งบอกยศหรือตําแหน่ง ชาวบ้านเรียกผ้ามัดหมี่ที่ทอแบบผ้าปูมนี้ว่า “ผ้าโฮลเปราะห์” (โฮล สําหรับบุรุษ ผู้ชาย) ซึ่งยังคงนิยมใช้นั่งในงานพิธีแต่งงาน พิธีบวชนาคและงานสําคัญอื่นๆ

ภาพผ้าไหมมัดหมี่งานปักปูม4เมตร

คลิกชมสินค้า โสร่งไหมนุ่งโจงกระเบน ร้านชอบไหม

ในภาคอีสานนั้นนอกจากวัฒนธรรมนุ่งโสร่งที่เป็นธรรมเนียมการแต่งกายของฝ่ายชายที่ใช้กันแพร่หลายแล้ว ก็ยังได้พบหลักฐานวัฒนธรรมการแต่งกายแบบ “การนุ่งโจง” ทั้งใน ฮูปแต้มอีสานที่วัดป่าเลไลย์ จังหวัดมหาสารคาม และภาพถ่ายเจ้าเมืองต่างๆ ในมณฑลอีสานที่ เป็นการรับวัฒนธรรมจากราชสํานักส่วนกลาง ในช่วงสมัยรัชกาลที่ ๕ ด้วยทรงมีนโยบายที่จะผลิต ผ้าม่วงที่ทอด้วยไหมควบเส้นสีต่างๆ เพื่อใช้เป็นผ้าโจงกระเบนแทนผ้ามัดหมี่ปูม (ผ้าสมปักปูม/ มัดหมี่ผลิตจากเขมรสําหรับราชสํานักสยาม) สําหรับเครื่องแบบชุดขุนนางและเหล่าข้าราชการ ในกรม กอง ต่างๆ

คลิกชมสินค้า ไหมมัดหมี่นุ่งโจงกระเบน ร้านชอบไหม

ดังนั้นเราจึงพบหลักฐานตัวอย่างผ้าม่วงโบราณในคลังสะสมของทายาทเจ้าเมืองต่างๆในภาคอีสาน พร้อมภาพถ่ายการนุ่งผ้าโจงกระเบนของคนอีสาน ซึ่งในปัจจุบันมีช่างภาพใช้ผ้า โบราณมาจัดถ่ายภาพขึ้นใหม่ ออกแบบว่ามีสีสันกลมกลืนกันกับผ้าซิ่นของผู้หญิงช่วยให้ได้เห็นสีสันของผ้าโจงกระเบนของผู้ชาย ที่ชุมชนได้เคย

ภาพผ้าไหมมัดหมี่งานปักปูม 4 เมตร

คลิกชมสินค้า ไหมยกดอกสุรินทร์ ลายเต็ม นุ่งโจงกระเบน ร้านชอบไหม

ภาพวาดลายเส้น แสดงขั้นตอน "นุ่งโจง" (ผ้าม่วง ผ้าปูม) ในภาคอีสาน

ฮูปแต้มอีสาน วัดป่าเลไลย์ จังหวัดมหาสารคาม แสดงการนุ่งผ้าโจงของผู้ชายในภาคอีสาน

โจงกระเบน วิธีการนุ่งผ้าสําหรับปกปิดท่อนล่างของร่างกาย ที่คล้ายการนุ่ง “โรตี” (Dhoti) ของอินเดีย โดยการใช้ผ้าผืนยาวราว ๓ - ๔ หลาในการนุ่ง เริ่มด้วยการจับผ้าทั้งสองด้านให้เท่ากันแล้วมัดผูกด้านหน้าเอว แล้วจับชายผ้าด้านหน้าทั้งสองข้างม้วนเกลียวรวมกัน ซึ่งมีลักษณะยาวคล้าย “หางปลากระเบน” จึงเป็นที่มาของชื่อวิธีการนุ่งว่า “โจงกระเบน” ซึ่งจะต้องดึง “จูงหางผ้าที่ม้วนแล้วไปด้านหลัง โดยลอดหว่างขาไปเหน็บไว้ที่ด้านหลังเอว

วิธีการนุ่งโจง (โจงกระเบน) นั้นเป็นธรรมเนียมการแต่งกายของราชสํานักสยามตั้งแต่โบราณ ซึ่งมีหลักฐานบันทึกพร้อมภาพวาดของชาวฝรั่งเศสที่เข้ามาค้าขายในสมัยกรุงศรีอยุธยา สําหรับชาวอีสานน่าจะได้เรียนรู้วิธีการนุ่งโจงกระเบนมาจากราชสํานัก โดยมีลําดับวิธีการนุ่งโจงกระเบน ดังนี้

(1) เริ่มด้วยการจูงผ้าไปด้านหน้า จัดริมผ้าสองด้านให้ เท่ากัน
(2) แล้วมัดปมตามขนาดเอวของผู้นุ่ง
(3) จากนั้นพับผ้าลงแนวเฉียงแล้วม้วนผ้า (คล้ายหางปลากระเบน)
(4) กางขาให้ห่างออกจากกัน แล้วดึงม้วนผ้าลอดระหว่างขา อ้อมลงไปด้านหลัง
(5) เหน็บชายผ้าไว้ที่เอวด้านหลัง แล้วจัดทรงให้จีบสวยงาม สามารถ เดินได้สะดวกคล้ายกางเกง เมื่อใช้เสร็จแล้วสามารถถอดออกคลี่กลับเป็นผ้าผืนยาวได้เหมือนเดิม บางชุมชนในอีสานจึงเรียกผ้าแบบนี้ว่า “ผ้ายาว”

ภาพซ้าย: การแต่งกายชาวอีสานจังหวัดศรีสะเกษ ผู้ชายและผู้หญิงนุ่งโจงกระเบนเต็มรูปแบบชุดพิธีการ
ภาพขวา: การแต่งกายชาวภูไทจังหวัดมุกดาหาร ผู้ชายนุ่งโจงกระเบน (ผ้าม่วง) ผู้หญิงนุ่งซิ่นหมีสีปะโตเต็มรูปแบบชุดพิธีการ

ผ้าสำหรับนุ่งโจงกระเบนจะต้องใช้ผ้าผืนยาว 4 หลา - 4.4 หลา ยาวต่อเนื่องกัน

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ร้านชอบไหม: บริการรับตัดโจงกระเบนสวยงาม ใส่ได้ทั้งชายและหญิง

ที่ ร้านชอบไหม นอกจากเราจะจำหน่ายผ้าไหมแท้คุณภาพสูง ผ้าไหมทอมือจากสุรินทร์และผ้าไหมพื้นเมืองต่างๆ แล้ว เรายังมีบริการพิเศษรับ ตัดโจงกระเบนสำเร็จ พร้อมจับจีบแบบสวยงาม เหมาะสำหรับทุกโอกาส ไม่ว่าจะเป็นงานพิธีหรืองานสำคัญต่างๆ

การนุ่งโจงกระเบนแบบดั้งเดิมอาจยุ่งยากสำหรับผู้ที่ไม่คุ้นเคย เนื่องจากต้องม้วนผ้าและจับจีบอย่างประณีต แต่ที่ ร้านชอบไหม เรามีบริการ ตัดโจงกระเบนสำเร็จรูป ที่ออกแบบมาเพื่อความสะดวกสบาย ใส่ได้ง่าย โดยไม่ต้องจับจีบเอง ลดความยุ่งยากในการนุ่งสด

ลูกค้าสามารถเลือกเนื้อผ้าและลวดลายตามใจชอบจากผ้าไหมหลากหลายสีสันของเรา และสามารถสั่งตัดได้ทั้งสำหรับ ผู้ชายและผู้หญิง ไม่ว่าจะต้องการลุคหรูหราสำหรับงานพิธีการ หรือสไตล์ดั้งเดิมแบบไทย ๆ เรามีทีมช่างผู้เชี่ยวชาญพร้อมให้บริการ ตัดเย็บอย่างพิถีพิถันเพื่อความสวยงามและการใช้งานที่สะดวกสบายที่สุด

สนใจชมผลงานการตัดโจงกระเบนของเรา สามารถคลิกชมตัวอย่างได้ที่ ลิงก์นี้ และสำหรับข้อมูลเพิ่มเติมหรือการสั่งตัด สามารถติดต่อทีมงานผ่านทาง LineOA : @chobmai

เราพร้อมให้คำปรึกษาและบริการที่ดีที่สุด เพื่อให้คุณได้โจงกระเบนที่สวยงามและลงตัวกับทุกโอกาส

ขอบคุณแหล่งที่มา:

• หนังสือ: สานด้ายเป็นสายศิลป์นุ่งไทย เที่ยวไทย ช่วยไทย
• ThaiTextile: Top 10 หน้า 130