ผ้าแพรวา

ผ้าแพรวา คือ ผ้าแพรเบี่ยงไหมของชาวผู้ไทที่ใช้ พาดเบี่ยงคล้ายสไบ มีความกว้างประมาณ 1 ศอก ยาว 1 วา จึงเป็นที่มาของชื่อผืนผ้าว่า “ผ้าแพรวา” มีแหล่งผลิตอยู่ที่บ้านโพน อําเภอคําม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์ โดยช่างทอกลุ่มวัฒนธรรมผู้ไทกรรมวิธีการทอผ้าแพรวา เป็นกรรมวิธีจกแบบดั้งเดิม โดยใช้ “นิ้วก้อย” จกสอดเส้นไหมสีสันต่างๆ สอดแทรกเป็นเส้นพุ่งพิเศษตามจังหวะลวดลายทีละเล็กละน้อย ส่วนการย้อมไหมมักใช้สีธรรมชาติ โดยเฉพาะสีแดงจากครั่งซึ่งใช้เป็นสีพื้นทอสลับการสร้างลวดลายจกเป็นช่วงๆ ตลอดทั้งผืน ผ้าแพรวาหนึ่งผืนใช้เวลาทอนานนับเดือน

ผ้าแพรวาผืนหนึ่งประกอบด้วยลวดลายหลายสิบลายไม่ซ้ำกัน ในแต่ละลายมีความหมายเกี่ยวข้องกับระบบความเชื่อของชุมชน เช่น ลายนาค สื่อถึงบรรพชน ลายดอกแก้ว สื่อถึงความอุดมสมบูรณ์และคุณงามความดีของชีวิต นอกจากนี้สตรีชาวผู้ไทใช้ผ้าแพรวาพาดเบี่ยงไปร่วมงานในโอกาสพิเศษ เช่น งานบุญบั้งไฟ พิธีกรรมเหยา งานกินดอง (แต่งงาน)

เลือกชมผ้าไหมแพรวา ร้านชอบไหม คลิกที่นี่ 

ผ้าแพรวา ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจําปีพุทธศักราช 2557 ผ้าในตระกูลไหมที่ไม่ใช่ผ้าในพระราชสํานักที่โดดเด่นที่สุด ก็เห็นจะเป็นผ้าพาดบ่าของชาวผู้ไทที่เรียกกันติดปากว่า ผ้าแพรวา จุดเด่นของผ้าอยู่ที่สีสันและลวดลายแบบสมมาตรตลอดทั้งผืน ที่มีความยาวประมาณ 1 วา ซึ่งเป็นที่มาของคําว่า แพรวา

ผ้าแพรวาเป็นผ้าที่มีสีสันสดใส เพราะแต่เดิมเป็นผ้าพาดใช้ในโอกาสสําคัญของชาวผู้ไทจึงนิยมใช้พื้นสีแดงให้ตัดกับเสื้อผ้าสีดํา ผ้าแพรวามีชื่อเสียงโด่งดังเป็นที่รู้จักก็เมื่อครั้งที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงฉลองพระองค์สีแดงที่ตัดเย็บจากผ้าแพรวาที่มีความงดงามยิ่ง ผ้าแพรวาจึงกลายเป็นผ้าที่ได้รับความสนใจและนํามาตัดเย็บเป็นเครื่องแต่งกายร่วมสมัยอย่างกว้างขวาง

การสร้างลวดลายของผ้าแพรวาเกิดจากการสอดเส้นด้ายทีละแถวเช่นเดียวกับการทอผ้าในกลุ่มชาติพันธุ์อื่น แต่ผ้าแพรวาใช้เส้นไหมในการทอเส้นด้ายจึงมีขนาดเล็กกว่าจึงต้องอาศัยความละเอียดมากกว่า นอกจากนั้นการเก็บลายอาศัยการเทียบลายจากต้นแบบ (ผ้าแส่ว) ในขณะที่ตัวลายแต่ละลายนั้นมีขนาดใหญ่ สลับกันไปมาจึงทําให้ผู้ทอต้องอาศัยสมาธิในการทอเป็นอย่างยิ่งเพื่อไม่ให้สอดด้ายผิดลาย

แม้ในปัจจุบันจะมีการประยุกต์เอาเทคนิค การเก็บสายแบบผ้ายกมาใช้ทําให้การสอดด้ายให้เป็นลายง่ายขึ้น และใช้ในการทอทําให้สามารถ ผลิตผ้าหน้ากว้างได้ แต่ด้วยความที่เป็นผ้าที่ทําจากไหมจึงยังคงคุณค่าทางงานศิลป์ที่โดดเด่น กว่างานผ้าของกลุ่มชาติพันธุ์อื่น

ขอบคุณแหล่งที่มา :

• หนังสือฝีมือช่างดั้งเดิม มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ
  เรียบเรียงโดย บุญชัย ทองเจริญบัวงาม
• หนังสือ : สานด้าย เป็น สายศิลป์
• ผ้าแพรวา Thai Textile : Top10 หน้า 62

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมแพรวา สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ