ลายผ้าเอกลักษณ์ประจําจังหวัดตรัง ผ้าลายแก้วชิงดวง

ประวัติความเป็นมา 

ลายแก้วชิงดวง ลายผ้าอัตลักษณ์ประจำ จังหวัด ตรัง เป็นลายที่มีความสวยงามและซับซ้อน เป็นลายผ้า ท้องถิ่นของผ้าทอนาหมื่นศรี ซึ่งเป็นผ้าทอพื้นเมืองของ จังหวัดตรัง การทอผ้าที่บ้านนาหมื่นศรีมีประวัติยาวนาน มีหลักฐานเอกสารจดหมายเหตุ พระราชกิจรายวัน ใน รัชกาลที่ ๖ เสด็จพระราชดำ เนินจังหวัดตรัง ซึ่งแต่เดิม ลายแก้วชิงดวงมีลักษณะเป็นรูปไข่เกี่ยวร้อยทับกันทอ ยกดอก ๒๙ นัด ผู้ทอกำ หนดเส้นด้ายและเก็บลายด้วยการ จดจำและจินตนาการ การเก็บลายยกดอกอาจขาดเกินกัน เล็กน้อย ทำ ให้บางครั้งลวดลายแนวเฉียงไม่ค่อยตรงกัน แต่อาศัยความชำ นาญ ลักยกเส้นด้าย เพื่อดัดลายให้ ตรงกัน ลายจึงไม่ค่อยสมบูรณ์ ผ้ารุ่นเก่าลูกแก้วแต่ละเม็ด อาจแหว่งหายไปบ้าง ต่อมาเมื่อใช้วิธีแกะลายลงกราฟจึง ปรับปรุงเป็น ๒๗ นัด เพื่อให้ลายสมบูรณ์เป็นแนวสมํ่าเสมอ เท่ากันตลอด

ข้อมูลการขึ้นทะเบียน 

มติที่ประชุมคณะกรรมการพิจารณาคัดเลือกลายผ้า อัตลักษณ์ประจำจังหวัดตรัง ได้มีมติเห็นชอบให้ “ลายแก้ว ชิงดวง”เป็นลายผ้าอัตลักษณ์ประจำ จังหวัดตรัง เนื่องใน โอกาสพระชนมพรรษา ๙๐ พรรษา สมเด็จพระนางเจ้า สิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในวันที่ ๑๒ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๕๖๕ เพื่อเป็นการ เฉลิมพระเกียรติและด้วยสำ นึกในพระมหากรุณาธิคุณ อันหาที่สุดมิได้ ที่ทรงพระวิริยอุตสาหะปฏิบัติพระราช กรณียกิจในการส่งเสริมเรื่อง “ผ้าไทย” และสิ่งทอท้องถิ่นที่ เกือบสูญหายไปให้กลับมาได้รับความนิยมอีกครั้ง พร้อมยก ระดับผ้าไทยให้มีความโดดเด่นและมีชื่อเสียงในเวทีโลก เพื่อ สร้างอาชีพ สร้างรายได้ และนำ ไปสู่การพัฒนาคุณภาพ ชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนให้ดีขึ้น โดยลายแก้วชิงดวง เป็นผ้าทอโบราณที่มีความสวยงามโดดเด่น ตลอดจนมี ความหมายที่สร้างความรัก ความสามัคคี และเป็นศูนย์ รวมจิตใจที่สะท้อนวิถีชีวิตและความสัมพันธ์ของชุมชน ในจังหวัดตรัง

รายละเอียดการทอผ้า 

ลายแก้วชิงดวง เป็นลายที่มีความสวยงามและ ซับซ้อน เป็นลายผ้าท้องถิ่นของผ้าทอนาหมื่นศรี และ เป็นผ้าทอพื้นเมืองของจังหวัดตรัง มีลักษณะเป็นวงกลม เกี่ยวร้อยทับกัน ภายในช่องที่เป็นใจกลางมีลูกแก้วฝูง ๔ เม็ด ส่วนช่องที่เกี่ยวทับกัน ๔ ช่องใน ๑ วงจะมีลูกแก้ว ฝูงช่องละ ๒ เม็ด ซึ่งจะอยู่ในเขตของวงกลม ๒ วงเหมือน แก้ว ๒ ดวงแย่งชิงกันอยู่ จึงเรียกชื่อลายว่า “แก้วชิงดวง” ลักษณะลายผ้าเหมือนเงินจีน หากมีไว้ครอบครอง จะมั่งมี ศรีสุข นอกจากนั้น ลายผ้ามีลักษณะคล้ายเลข 8 ที่เชื่อมคล้องต่อกันแสดงถึงความมงคลหรือรํ่ารวยไม่มีที่ สิ้นสุด อีกทั้งลวดลายวงกลมที่คล้องกันเปรียบเสมือนการ สร้างความสัมพันธ์ ความรัก ความสามัคคี และเป็นศูนย์ รวมใจของสมาชิกกลุ่มทอผ้านาหมื่นศรีที่ถักทอแสดงให้เห็น ถึงความสัมพันธ์ของคนในชุมชนจังหวัดตรัง

ขอบคุณแหล่งที่มา

• หนังสือ ๗๖ จังหวัดร้อยดวงใจสืบสานผ้าเอกลักษณ์ไทยดำรงไว้ในแผ่นดิน ลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด จัดทำโดย สมาคมแม่บ้านมหาดไทย (2565)