ลายผ้าเอกลักษณ์ ประจำจังหวัดสกลนคร "ผ้าลายนครธรรม"

ประวัติความเป็นมาของลายผ้าประจำจังหวัดสกลนคร

จังหวัดสกลนคร ตั้งอยู่ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย มีเอกลักษณ์และวิถีชีวิตที่เชื่อมโยงกับธรรมชาติ ศาสนา และวัฒนธรรมแบบดั้งเดิม ซึ่งสะท้อนออกมาผ่านลวดลายผ้าพื้นเมือง ที่เรียกว่า “ลายผ้านครธรรม” ลายผ้านี้ได้รับแรงบันดาลใจจากความโดดเด่นของสกลนครในฐานะ “เมือง 3 ธรรม” ซึ่งหมายถึง

1.  นครธรรมเมืองร่มเย็น - สถานที่สำหรับผู้แสวงหาธรรมะ มีวัดวาอารามที่สงบเงียบ และพระเกจิอาจารย์ที่มีชื่อเสียง

2. นครแห่งธรรมชาติ - แหล่งธรรมชาติที่หลากหลายและงดงาม

3. นครวัฒนธรรมประเพณี - วิถีชีวิตและประเพณีอันงดงามที่สืบทอดกันมา

ลายผ้านครธรรมถูกสร้างขึ้นเพื่อสะท้อนถึงความงดงามและความหมายของจังหวัดสกลนคร ทั้งทางวัฒนธรรมและธรรมชาติ ผ่านลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ 5 ลวดลายหลัก ได้แก่ ลายดอกไม้ป่า ลายข้าวพันก้อน ลายเขาภูพาน ลายหัวใจ 4 ดวง และลายนครธรรม

องค์ประกอบของลายผ้านครธรรม

1. ลายดอกไม้ป่า (ดอกมณีเทวา)

   - ลายนี้สะท้อนถึงความบริสุทธิ์ของธรรมชาติในจังหวัดสกลนคร ดอกมณีเทวาเป็นดอกไม้สีขาวที่บานอยู่ในอุทยานแห่งชาติภูพาน ซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญของจังหวัด

2. ลายนครธรรม

   - สื่อถึงความเจริญทางพระพุทธศาสนาและวัดวาอารามจำนวนมากในจังหวัดสกลนคร เป็นสัญลักษณ์ของการปฏิบัติธรรมและการเจริญสมาธิ

3. ลายหัวใจ 4 ดวง

   - สื่อถึงความรัก ความห่วงใย และความสามัคคีของคนในจังหวัด ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของความเป็นสกลนคร

4. ลายข้าวพันก้อน

   - ลายที่มาจากประเพณีบุญผะเหวด หรืองานบุญมหาชาติ ที่สืบทอดมาอย่างยาวนานในจังหวัดสกลนคร เป็นการอนุรักษ์และส่งต่อวัฒนธรรมให้คนรุ่นหลัง

5. ลายเขาภูพาน

   - สัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติในเขตอุทยานแห่งชาติภูพาน ซึ่งเป็นแหล่งธรรมชาติที่สำคัญของจังหวัด

การสร้างสรรค์และอนุรักษ์ผ้าครามสกลนคร

กลุ่ม "ไทสกล ผ้าคราม" ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2561 โดยนายพรรณา มาตเลียง กลุ่มนี้ผลิตผ้าฝ้ายทอมือย้อมสีธรรมชาติ โดยใช้วัสดุจากท้องถิ่น เช่น เปลือกไม้ ใบไม้ และพืชต่างๆ ทำให้เกิดผลิตภัณฑ์ผ้าครามที่เป็นเอกลักษณ์ มีความสวยงามและประณีต ผ้าครามของกลุ่มนี้ยังเป็นที่รู้จักในฐานะผลิตภัณฑ์ OTOP ที่ได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลาย

ขั้นตอนการผลิตผ้าคราม

การผลิตผ้าครามของกลุ่มไทสกล ผ้าคราม มีขั้นตอนที่ละเอียดและประณีต ตั้งแต่การค้นหมี่ มัดหมี่ การย้อมสีธรรมชาติ ไปจนถึงการทอผ้าด้วยกี่โบราณ ขั้นตอนเหล่านี้ช่วยรักษาความงามและคุณค่าของผ้าไทยทอมือให้คงอยู่ต่อไป

การส่งเสริมและอนุรักษ์วัฒนธรรม

การผลิตผ้าครามสกลนครไม่เพียงแต่เป็นการสร้างรายได้ให้กับชุมชน แต่ยังเป็นการสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีมาแต่โบราณ การถ่ายทอดความรู้ด้านการทอผ้า การย้อมคราม และการออกแบบลวดลายยังเป็นการสร้างแรงบันดาลใจให้คนรุ่นใหม่หันมาสนใจในศิลปวัฒนธรรมของท้องถิ่น และช่วยสืบสานผ้าทอพื้นเมืองต่อไป

ผ้าครามและลายผ้านครธรรมเป็นสัญลักษณ์ที่สะท้อนถึงวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของชาวสกลนคร ความงดงามของลวดลายที่มาจากแรงบันดาลใจจากธรรมชาติ ศาสนา และประเพณี ได้ถูกถ่ายทอดผ่านการทอผ้าที่ประณีตและมีคุณค่า การรักษาภูมิปัญญานี้ให้คงอยู่เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยส่งเสริมการอนุรักษ์วัฒนธรรม และสร้างความภาคภูมิใจในรากเหง้าของตนเอง

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• https://drive.google.com/file/d/1rfTxaH5dZGHoPUq9m8-yxQJVhHHMGKD-/view
• หนังสือ ๗๖ จังหวัดร้อยดวงใจสืบสานผ้าเอกลักษณ์ไทยดำรงไว้ในแผ่นดิน ลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด จัดทำโดย สมาคมแม่บ้านมหาดไทย (2565)