ลายผ้าเอกลักษณ์ ประจำจังหวัดลำปาง "ผ้าลายละกอนไส้หมู"

จังหวัดลำปางเป็นจังหวัดที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 1,300 ปี เริ่มจากยุคหริภุญชัยจนถึงยุครัตนโกสินทร์ โดยชื่อเมืองลำปางเดิมเรียกว่า "เขลางค์นคร" ก่อนจะเปลี่ยนเป็น "นครลำปาง" หรือ "ละกอนลำปาง" ชื่อ "ละกอน" นี้ยังคงปรากฏในอัตลักษณ์ของลวดลายผ้าทอที่มีชื่อว่า "ลายละกอนไส้หมู" ซึ่งเป็นหนึ่งในลวดลายที่สะท้อนความงดงามของศิลปะและวัฒนธรรมท้องถิ่นของลำปาง     

ความหมายและที่มาของลายละกอนไส้หมู

ลายละกอนไส้หมูเป็นลวดลายอันเป็นเอกลักษณ์ของศิลปะลำปาง อยู่ในกลุ่มลายขี้เมฆหรือลายเมฆไหล ซึ่งได้รับอิทธิพลจากศิลปะแบบจีน ลายนี้ถูกใช้ในงานศิลปกรรมต่าง ๆ โดยเฉพาะงานไม้แกะสลักและงานปูนปั้นที่ประดับอาคารศาสนสถาน เช่น วิหาร อุโบสถ และธรรมมาสน์

ลักษณะของลายละกอนไส้หมูคือการขดม้วนไปมาอย่างต่อเนื่องคล้ายกับรูปลักษณ์ของไส้หมู ลายนี้พบได้มากในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำวังตั้งแต่อำเภอวังเหนือไปจนถึงแม่พริก นอกจากนี้ยังมีหลักฐานการใช้ลายนี้ในศิลปะล้านนาและในชุมชนที่มีความเชื่อมโยงกับลำปาง เช่น พะเยาและเชียงราย

ลวดลายที่สะท้อนวิถีชีวิต

ลายละกอนไส้หมูมีความเชื่อมโยงกับวิถีชีวิตของคนลำปางมาแต่โบราณ ผ่านการใช้ในงานศิลปะและหัตถกรรมท้องถิ่น โดยเฉพาะการทอผ้า ลายนี้ได้รับความนิยมในช่วงสมัยเจ้าหลวงวรญาณรังสี จนปรากฏในงานศิลปกรรมต่าง ๆ เช่น หน้าบันวิหาร และงานประดับบานประตูบ้านเรือนของคนในท้องถิ่น

การฟื้นฟูและประยุกต์ใช้ในปัจจุบัน

ลายละกอนไส้หมูได้รับการพัฒนาและนำมาใช้ในงานออกแบบร่วมสมัยมากขึ้น โดยสามารถประยุกต์ใช้กับการทอผ้าแบบจก การพิมพ์ลาย การปักทอ และการมัดย้อม ลายนี้สามารถนำไปใช้ในผลิตภัณฑ์อื่น ๆ ได้เช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นงานเครื่องเงิน งานไม้แกะสลัก หรือการออกแบบผลิตภัณฑ์แฟชั่น

สีอัตลักษณ์ของจังหวัดลำปาง

จังหวัดลำปางมีสีอัตลักษณ์ที่ใช้ร่วมกับลายละกอนไส้หมู ได้แก่ สีแดงครั่ง สีเขียวมะกอก และสีดินภูเขาไฟ ซึ่งสีแดงครั่งและสีเขียวมะกอกนี้นิยมใช้บนผืนผ้าของจังหวัดลำปางมาตั้งแต่อดีต เนื่องจากลำปางเป็นแหล่งปลูกครั่งจำนวนมาก และมีดินภูเขาไฟจากดอยผาคอกและจาปาแดดที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ

ลายละกอนไส้หมูจึงไม่เพียงแต่เป็นลายผ้าอัตลักษณ์ของจังหวัดลำปางเท่านั้น แต่ยังสะท้อนถึงวิถีชีวิต ศิลปวัฒนธรรม และภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีความงดงามและทรงคุณค่า ทั้งยังสามารถต่อยอดพัฒนาให้เข้ากับสมัยใหม่เพื่อสร้างรายได้ให้กับชุมชน

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• https://drive.google.com/file/d/1grY5pX3j7eASn0PjilasuhVwt9rAk4eS/view
  
• หนังสือ ๗๖ จังหวัดร้อยดวงใจสืบสานผ้าเอกลักษณ์ไทยดำรงไว้ในแผ่นดิน ลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด จัดทำโดย สมาคมแม่บ้านมหาดไทย (2565)