ลายผ้าเอกลักษณ์ ปรพชะจำจังหวัดบุรีรัมย์ "หางกระรอกคู่"

ผ้าไหมและผ้าทอมือถือเป็นหนึ่งในมรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญของจังหวัดบุรีรัมย์ ซึ่งเป็นจังหวัดที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานและหลากหลายชาติพันธุ์ที่มาพร้อมภูมิปัญญาท้องถิ่นในการผลิตผ้า หนึ่งในผ้าที่เป็นที่รู้จักและถือเป็นลายผ้าอัตลักษณ์ประจำจังหวัดบุรีรัมย์คือ "ลายหางกระรอกคู่" ซึ่งสะท้อนถึงความงดงามและความประณีตในงานทอผ้า นอกจากนี้ยังมีความหมายลึกซึ้งที่แสดงถึงความกลมเกลียวและความสามัคคีของชุมชนในจังหวัด

ประวัติความเป็นมา

จังหวัดบุรีรัมย์เป็นจังหวัดในภาคอีสานที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานและมีวัฒนธรรมที่หลากหลาย เนื่องจากเป็นศูนย์กลางของอารยธรรมขอมโบราณและกลุ่มชนชาติพันธุ์ไทย-เขมร-ลาว รวมถึงการเคลื่อนย้ายของผู้คนที่ทำให้เกิดการผสมผสานวัฒนธรรม ซึ่งส่งผลให้เกิดความหลากหลายในรูปแบบการทอผ้าและลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น ลายหางกระรอกคู่เป็นลายที่ได้รับการพัฒนาและปรับปรุงมาจากลวดลายดั้งเดิมของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยเขมร และกลายเป็นลายที่สะท้อนถึงอัตลักษณ์ของชาวบุรีรัมย์ได้อย่างชัดเจน

ลวดลายและกรรมวิธีการทอ ลักษณะลวดลายหางกระรอกคู่

ลายหางกระรอกคู่เป็นลายผ้าที่เกิดจากการทอเส้นไหมสองสีที่ตีเกลียวเข้าด้วยกัน ซึ่งให้ผลลัพธ์เป็นลวดลายริ้วที่ละเอียดอ่อนและเงางาม เมื่อนำเส้นไหมพุ่งขัดกับเส้นด้ายยืน ลายผ้าที่ได้จะมีความมันวาวเหมือนกับเส้นขนหางของกระรอก นอกจากนี้ยังสามารถทอเป็นผืนที่มีลวดลายซับซ้อนเพิ่มขึ้น เช่น ลายยกดอกหรือการทอสลับสี ทำให้เกิดความหลากหลายในเนื้อผ้า

เทคนิคการทอ

เทคนิคการทอลายหางกระรอกคู่ใช้การทอมือที่ละเอียดอ่อน และมีการควบเส้นด้ายหรือเส้นไหมสองสีเข้าด้วยกัน โดยการทอจะใช้เส้นไหมที่ถูกตีเกลียวให้ได้ระดับเกลียวตามต้องการ เทคนิคนี้ต้องใช้ความชำนาญและความละเอียดเพื่อให้ได้ลายผ้าที่มีความสม่ำเสมอและลายเหลือบเงาที่ชัดเจน ผ้าที่ทอด้วยวิธีนี้มักจะมีเนื้อผ้าที่นุ่มและสวมใส่สบาย

การใช้ประโยชน์ของผ้าลายหางกระรอกคู่

ลายผ้าหางกระรอกคู่ไม่เพียงแค่สวยงามเท่านั้น แต่ยังสามารถนำไปใช้ในหลายโอกาส เช่น การตัดเย็บเสื้อผ้า ซิ่น โจงกระเบน ผ้าคลุมไหล่ หรือแม้กระทั่งการใช้เป็นของที่ระลึก นอกจากนี้ยังมีการนำผ้ามาใช้ในพิธีกรรมทางศาสนาและงานสำคัญทางวัฒนธรรมของชุมชน เช่น การห่มโลงศพหรือการใช้ในงานบวช

การย้อมสีธรรมชาติ

หนึ่งในเทคนิคที่ทำให้ผ้าลายหางกระรอกมีความโดดเด่นคือการย้อมสีธรรมชาติ ซึ่งนิยมใช้วัสดุธรรมชาติ เช่น เปลือกไม้ ใบคราม และครั่ง เพื่อให้ได้สีที่ติดทนนานและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม การย้อมสีด้วยเทคนิคแบบโบราณนี้ทำให้ผ้ามีความเป็นเอกลักษณ์ และแสดงถึงภูมิปัญญาดั้งเดิมของชาวบุรีรัมย์

การขึ้นทะเบียนผ้าอัตลักษณ์

ในปี พ.ศ. 2565 ลายผ้าหางกระรอกคู่ได้รับการยอมรับและขึ้นทะเบียนเป็นลายผ้าอัตลักษณ์ประจำจังหวัดบุรีรัมย์ โดยผ้านี้ได้รับการยอมรับว่าเป็นผ้าที่มีความสำคัญต่อวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชาวบุรีรัมย์ อีกทั้งยังเป็นผ้าที่แสดงถึงความเชื่อมโยงของชุมชนและวัฒนธรรมที่หลากหลายในจังหวัด

ลายผ้าอัตลักษณ์ประจำจังหวัดบุรีรัมย์อย่าง "ลายหางกระรอกคู่" นอกจากจะเป็นผ้าที่มีความสวยงามและประณีตในด้านงานฝีมือแล้ว ยังแสดงถึงความสามัคคีและการสืบทอดวัฒนธรรมของชุมชนต่างๆ ในจังหวัดบุรีรัมย์ การทอผ้าแบบดั้งเดิมนี้ยังคงรักษาภูมิปัญญาและความเป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่นไว้ได้อย่างดี อีกทั้งยังได้รับการยอมรับในระดับประเทศ โดยสามารถนำไปใช้ได้หลากหลายโอกาส ไม่ว่าจะเป็นการแต่งกายหรือการใช้ในพิธีกรรมสำคัญ

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• https://drive.google.com/file/d/1V0mbOAObHNAF9FWsS_gRMsa4-OrQykNv/view
  
• หนังสือ ๗๖ จังหวัดร้อยดวงใจสืบสานผ้าเอกลักษณ์ไทยดำรงไว้ในแผ่นดิน ลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด จัดทำโดย สมาคมแม่บ้านมหาดไทย (2565)