ลายผ้าเอกลักษณ์ ประจำจังหวัดเชียงราย ลายเชียงแสนหงส์ดำ

ความเป็นมาและความสำคัญของลายผ้าเชียงแสนหงส์ดำ

จังหวัดเชียงราย ตั้งอยู่ที่ภาคเหนือสุดของประเทศไทย มีพรมแดนติดกับประเทศเพื่อนบ้านอย่างเมียนมาร์และลาว เชียงรายเป็นจังหวัดที่มีประวัติศาสตร์ยาวนาน วัฒนธรรมที่หลากหลาย และเป็นที่ตั้งของชุมชนชนเผ่าหลายกลุ่มซึ่งอาศัยอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข ชาวเชียงรายยังคงสวมใส่ผ้าทอมือพื้นเมืองที่สะท้อนถึงวิถีชีวิตและศิลปวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของแต่ละชนเผ่า

ในปี พ.ศ. 2565 จังหวัดเชียงรายได้ประกาศใช้ "ลายเชียงแสนหงส์ดำ" เป็นลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด โดยกำหนดให้ "สีม่วงขาบ" หรือ "สีม่วงบัวสาย" เป็นสีประจำจังหวัด เพื่อสร้างความเป็นเอกลักษณ์และอัตลักษณ์ของจังหวัดเชียงรายให้เด่นชัด และส่งเสริมการสวมใส่ผ้าไทยในชีวิตประจำวัน

องค์ประกอบและความหมายของลายผ้าเชียงแสนหงส์ดำ

1. ลายเชียงแสนหงส์ดำ

ลายเชียงแสนหงส์ดำ ได้รับแรงบันดาลใจจากลวดลายปูนปั้นที่ประดับเรือนซุ้มโขง สถาปัตยกรรมทางพระพุทธศาสนาในเมืองเชียงแสน ลวดลายนี้แสดงถึง "หงส์ดำ" ซึ่งเป็นสัตว์ในป่าหิมพานต์ที่มีความสำคัญในความเชื่อทางพุทธศาสนาและวรรณคดีไทย การใช้ลวดลายหงส์ดำบนผืนผ้านั้นสื่อถึงความยิ่งใหญ่และความสง่างามของวัฒนธรรมล้านนา

การทอผ้าลายเชียงแสนหงส์ดำใช้เทคนิคการทอแบบ "จก" ซึ่งเป็นวิธีการทอผ้าแบบดั้งเดิมของภาคเหนือ เทคนิคนี้ใช้การล้วงเส้นด้ายสีต่าง ๆ ด้วยขนเม่นหรือไม้แหลม เพื่อสร้างลวดลายที่ละเอียดอ่อนและซับซ้อน ทำให้ผ้าทอเชียงแสนหงส์ดำมีความโดดเด่นและเป็นเอกลักษณ์ที่ไม่เหมือนใคร

2. สีม่วงเชียงราย

"สีม่วงเชียงราย" หรือสีม่วงบัวสาย เป็นสีที่ถูกเลือกให้เป็นสีประจำจังหวัด สีนี้มาจากสีของดอกบัวสายที่มีความสวยงามและสงบ เป็นตัวแทนของความงดงามและความมีเสน่ห์เฉพาะตัวของจังหวัดเชียงราย การใช้สีม่วงในการออกแบบเครื่องแต่งกายและผ้าทอของจังหวัดช่วยส่งเสริมให้ลายผ้ามีความเป็นเอกลักษณ์ยิ่งขึ้น

การส่งเสริมและอนุรักษ์ลายผ้าเชียงแสนหงส์ดำ

เพื่อสร้างการรับรู้และรณรงค์ให้ทุกภาคส่วนในจังหวัดเชียงรายร่วมกันสวมใส่ผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด ทางจังหวัดเชียงรายได้ลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือ (MOU) กับทุกภาคีเครือข่าย เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2565 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสืบสานพระราชปณิธานของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่ทรงมีพระวิริยะอุตสาหะในการส่งเสริมผ้าไทย และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา ที่ทรงมุ่งมั่นในการอนุรักษ์และส่งเสริมผ้าไทยให้เป็นที่ยอมรับในระดับสากล

กิจกรรมส่งเสริมและประชาสัมพันธ์ลายผ้าเชียงแสนหงส์ดำ

จังหวัดเชียงรายได้จัดกิจกรรมมากมายเพื่อประชาสัมพันธ์และส่งเสริมการใช้และสวมใส่ลายผ้าเชียงแสนหงส์ดำ อาทิ การจัดแสดงผ้าต้นแบบชุดพิธีการ ชุดลำลอง และการจัดงาน "สัปดาห์ส่งเสริมผ้าไทย ตามโครงการอัตลักษณ์อาภรณ์นครเชียงราย ใต้ร่มพระบารมี" ซึ่งจัดขึ้นเมื่อวันที่ 4 เมษายน 2565 ณ ศาลากลางจังหวัดเชียงราย และระหว่างวันที่ 6 – 10 เมษายน 2565 ณ ศูนย์การค้าเซ็นทรัลเชียงราย

การจัดงานดังกล่าวมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมการทอผ้าให้คงอยู่สืบไป สร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจ และสร้างความภาคภูมิใจในลายผ้าอัตลักษณ์ของจังหวัดเชียงราย นอกจากนี้ยังมีการประชาสัมพันธ์ผ่านช่องทางต่าง ๆ เพื่อเชิญชวนให้ประชาชนทั้งในและนอกจังหวัดได้รู้จักและสวมใส่ผ้าเชียงแสนหงส์ดำในโอกาสต่าง ๆ อีกด้วย

ลายผ้าเชียงแสนหงส์ดำเป็นมากกว่าผืนผ้าทอที่สวยงาม มันคือสัญลักษณ์ของวัฒนธรรมและความภูมิใจของชาวเชียงราย ที่สะท้อนถึงประวัติศาสตร์อันยาวนานและวิถีชีวิตที่ผสมผสานกับความทันสมัย จังหวัดเชียงรายมุ่งหวังที่จะสืบสานลายผ้านี้ให้เป็นที่รู้จักและเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ยั่งยืนต่อไป ทั้งยังส่งเสริมให้ลายผ้าเชียงแสนหงส์ดำเป็นแหล่งสร้างรายได้และส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมในอนาคต

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• https://drive.google.com/file/d/1KCaptZssGbOvWAObBg5gAy57OvIC8Eux/view
• หนังสือ ๗๖ จังหวัดร้อยดวงใจสืบสานผ้าเอกลักษณ์ไทยดำรงไว้ในแผ่นดิน ลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด จัดทำโดย สมาคมแม่บ้านมหาดไทย (2565)