โฮลบรรทัด (โฮลบันเตือด) โฮลปะน๊ะ โฮลเกียด โฮลเปราะฮ์

ประวัติของผ้าโฮล

ผ้าไหมเมืองสุรินทร์มีความโดดเด่นทั้งด้านคุณภาพ คือ ความคงทน ความเงางามของเส้นไหม เนื้อผ้าละเอียดนุ่ม ทอด้วยฝีมือประณีต สีไม่ตก และด้านสุนทรียภาพ คือ ความงามจากลวดลายที่มีการจัดวางองค์ประกอบที่ประสานกันระหว่างโครงสร้างสีที่กลมกลืนกับลวดลายธรรมชาติ มีการตัดทอนอย่างลงตัวสอดคล้องกับรูปแบบของผ้า ความลงตัวนี้เกิดจากภูมิปัญญาที่ผ่านการกลั่นกรองมาหลายชั่วอายุคนและมีการสืบทอดต่อกันมาจนเป็นองค์ความรู้ของชุมชนในการมองเห็นความงามร่วมกัน

ผ้าไหมสุรินทร์มีความหลากหลายในด้านลวดลาย เนื่องจากจังหวัดสุรินทร์ประกอบด้วยคนหลากหลายชาติพันธุ์ ซึ่งแต่ละชาติพันธุ์ได้สืบสานประเพณีวัฒนธรรมการทอผ้าไหมของตนมาแต่ครั้งบรรพกาล ดังปรากฏข้อมูลด้านวิธีการทอผ้าไหมและลวดลายบนผืนผ้าไหมของกลุ่มคนที่อาศัยอยู่ในจังหวัดสุรินทร์ ดังนี้

• กลุ่มคนเชื้อสายลาว นิยมทอผ้าด้วยวิธีการมัดหมี่และขิด

• กลุ่มคนเชื้อสายเขมร ซึ่งเป็นกลุ่มคนใหญ่ของจังหวัดและยังคงผลิตผ้าไหมอยู่ในปัจจุบัน นิยมทอผ้าไหมมัดหมี่ หรือที่ชาวสุรินทร์เรียกว่า "ผ้าโฮล"

ผ้าโฮลเป็นผ้าไหมมัดหมี่ของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยเชื้อสายเขมรในจังหวัดสุรินทร์ ผ้ามัดหมี่โฮลถือเป็นลายเอกลักษณ์ของลายผ้าไหมมัดหมี่จังหวัดสุรินทร์ "โฮล" เป็นคำในภาษาเขมรที่หมายถึงกรรมวิธีการผลิตผ้าไหมประเภทหนึ่งที่สร้างลวดลายขึ้นมาจากกระบวนการมัดย้อมเส้นไหมให้เกิดสีสันและลวดลายต่าง ๆ ก่อนนำมาทอเป็นผืนผ้า

ลักษณะเฉพาะของผ้าโฮล

ผ้าโฮลเป็นผ้าไหมมัดหมี่ที่มีลักษณะเฉพาะที่โดดเด่น นิยมใช้เส้นไหมน้อยในการทอ มีการมัดย้อมเส้นพุ่งด้วยวิธีการเฉพาะเรียกว่า จองโฮล โดยการมัดหมี่ผ้าโฮล นิยมมัดหมี่ 21 ลำ ซึ่งการมัดหมี่เพียงหนึ่งลาย สามารถทอได้ถึง 4 แบบ ได้แก่

1. โฮลบรรทัด (โฮลบันเตือด) เป็นผ้ามัดหมี่โบราณ ชาวสุรินทร์นิยมใช้กันมานาน ผู้ใดที่ใช้ผ้ามัดหมี่โฮลชนิดนี้ถือได้ว่าเป็นผู้มีฐานะ เพราะราคาซื้อขายการมัดหมี่ ตลอดจนการย้อมสียุ่งยากกว่าโฮลปะน๊ะ

2. โฮลปะน๊ะ การย้อมเหมือนโฮลบรรทัด แต่ในขั้นตอนการทอจะต้องดึงเส้นไหมให้ “ปะน๊ะ” คือ เฉียงติดต่อกันเป็นเส้นตรง โดยเฉียงขึ้นเป็นลายใบไผ่ บางครั้งเรียกว่ามัดหมี่ลายไผ่

3. โฮลเกียด เป็นผ้ามัดหมี่ที่มัดย้อมเหมือนโฮลบรรทัดทุกอย่าง แต่การทอจะทอเฉพาะมัดหมี่เท่านั้น ไม่ทอสั้นขั้นระหว่างลาย ลายปรากฏออกมาจะคล้ายกับซี่เลื่อยทั้งผืน

4. โฮลเปราะฮ์ เป็นผ้ามัดหมี่ของผู้ชาย ใช้เป็นผ้านุ่งโจงกระเบนของผู้ชาย ในสมัยโบราณเรียกว่า “ผ้าปูมเขมร” มีลายหลากหลาย เช่น ลายปะกากะตึง (ท้องผ้า) ผ้าหน้านางหรือผ้าปูม สมปักปูม

5. โฮลสะมอ เป็นลายผ้าโฮลที่สอดเครือสมอเพิ่มลวดลายให้ผ้าพื้นนี้ดูมีเสน่ห์เส้นประบนผิวผ้าเพิ่มความสวยงามและชูเสน่ห์ให้ผ้าอีกด้วย

ุ6. โฮลอัมปรม เป็นผ้าไหมลายโฮลที่ทอสอดเครืออัมปรม หรือลายสะเก็ดดาวเพิ่มลวดลายให้ผ้าพื้นนี้ดูมีเสน่ห์เส้นเส้นระยิบสีขาวเล็กๆคล้ายแสงกระพริบจากดวงดวงดูสวยงามและเพิ่มเสน่ห์ให้ผ้าไหมผืนงาม

7. โฮลแปรคะนอง เป็นโฮลลายใหม่ ประยุกต์จากโฮลแบบดั้งเดิมโดยเพิ่มมิติของลายผ้าให้โค้งเว้าและถูกขัดด้วยเส้นบรรทัดเดิม ลักษณะลายแปรออกให้มีความเป็นลวดลายทำให้ดูน่าค้นหาและน่าสนใจมากขึ้น

ขอบคุณแหล่งที่มา

• สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดสุรินทร์
• http://www.m-culture.in.th/album/196195/%E0%B8%9C%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B9%82%E0%B8%AE%E0%B8%A5%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B9%8C

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ