สีไหมธรรมชาติจาก "มะพร้าวทับครั่งต้นจามจุรี"

มะพร้าวทับครั่งต้นจามจุรี

• ลําต้น: มีลําต้นเดียว ไม่แตกแขนง

• เปลือก: เปลือกสีน้ําตาล ผิวขรุขระ เป็นร่องแตกสะเก็ด

• ใบ: เป็นใบประกอบ ออกอยู่ตามส่วนของลําต้น ประกอบด้วยก้านทาง (rechis) มีขนาดใหญ่และยาว และมีใบย่อย (leaflet) บนก้านทางประมาณ 200 – 250 ใบ

• ผล: รูปทรงกลมหรือรี ผิวเรียบ ผลอ่อนสีเขียวพอแก่เป็นสีน้ําตาล เปลือกชั้นกลางเป็นเส้นใยนุ่ม ชั้นในแข็งเป็นกะลา ชั้นต่อไปเป็นเนื้อผลสีขาวนุ่ม ข้างในมีน้ําใส

• ดอก: ออกเป็นช่อชนิดพานิเคิล มีทั้งดอกตัวผู้และดอกตัวเมีย อยู่ในช่อเดียวกัน ดอกมีกลีบดอก 6 กลีบ สีครีมหรือ สีเหลืองนวล ไม่มีก้านดอกย่อยดอกตัวเมียจะมีกลีบดอกหนาและแข็งกว่ากลีบดอกตัวผู้สีเหลือง กลางดอกมีสีแดง ออกรวมกันเป็นช่อตามปลายกิ่ง และซอกใบใกล้ปลายกิ่ง

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

เป็นไม้ยืนต้น อยู่ในตระกูลปาล์ม มีรอยแผลจากการหลุด ร่วงของใบตลอดลําต้น สามารถคํานวณอายุของต้นมะพร้าว ได้จากรอยแผลนี้ คือ ในปีหนึ่งมะพร้าวจะสร้างใบประมาณ 12-14 ใบ ดังนั้นใน 1 ปี จะมีรอยแผลที่ลําต้น 12-14 รอยแผล

กระบวนการย้อมสีธรรมชาติ

• การสกัดสี

1. การสกัดสีจากขุยผลมะพร้าวแห้งอัตราส่วนที่ใช้ 1 กิโลกรัม ต่อเส้นไหม 50 กรัม นํามาสับให้เป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วนํา ไปต้มในน้ําเดือดนาน 1 ชั่วโมง ครบเวลากรองเก็บน้ําสี และปรับปริมาตรเป็น 10 ลิตร

2. การสกัดสีจากครั่ง ใช้อัตราส่วน 1.5 กิโลกรัมต่อเส้นไหม 10 กรัม นํามาตําให้ละเอียดและคัดแยกเศษกิ่งไม้ออก จากนั้นนําครั่งบดละเอียดใส่ถุงผ้าขาวบางนําไปต้มสกัดสี 20-30 นาที จนกว่าสีจะเข้ม แล้วกรองเก็บน้ําสีสกัดพักไว้ 

• การย้อมสี

1. นําเส้นไหมที่ลอกกาวแล้วชุบน้ําแล้วบิดหมาด 

2. จากนั้นนําเส้นไหมมาแช่ย้อมเย็นในน้ําสีสกัดจากขุยผล มะพร้าวแห้งนาน 15 นาที

3. นําน้ําสีสกัดต้มจนได้ 90 องศาเซลเซียส จึงนําเส้นไหมไป ย้อมร้อนโดยการจับเวลาที่อุณหภูมิน้ํา 90 องศาเซลเซียสเป็นเวลา 60 นาที

4. ครบเวลายกเส้นไหมขึ้นพักให้เย็น

5. นําน้ําสีสกัดจากครั่งต้มให้ได้อุณหภูมิ 90 องศาเซลเซียส แล้วนําเส้นไหมที่ย้อมขุยผลมะพร้าวแห้งลงไปย้อมนาน 55 นาที ยกเส้นไหมขึ้นแล้วเติมน้ํามะขามเปียก 1 ช้อนโต๊ะ ลงไปผสมให้เข้ากันแล้วจึงนําเส้นไหมลงย้อมต่อไปอีก 5 นาที

6. ครบเวลายกเส้นไหมขึ้นพักให้เย็นแล้วนําเส้นไหมมาล้าง ด้วยน้ําอุ่นผสมน้ํายาซักล้างเอนกประสงค์แล้วนํามาล้าง ด้วยน้ําจนสะอาดหมดฟองหรือจนกระทั่งน้ําใส

7. บิดและกระตุกเส้นใหม่ให้หมาด ๆ แล้วพึ่งลมในที่ร่ม

สีย้อมไหมที่ได้เป็น สีน้ำตาลอมชมพู

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา: กรมหม่อนไหม