สีไหใธรรมชาติจาก "คูน"

คูน

• ลําต้น: สูงประมาณ 10-20 เมตร

• เปลือก: เปลือกต้นอ่อนมีลักษณะเรียบ สีเทาแกมเขียว ต้นที่มีอายุมากเปลือกแตกสะเก็ดเป็นสี่เหลี่ยม สีน้ําตาล 

• ใบ: ใบประกอบแบบขนนก ประกอบด้วยก้านใบหลัก ยาวประมาณ 20-30 ซม. แต่ละก้านใบหลัก ประกอบด้วยใบย่อย ออกเป็นคู่เรียงสลับตรงข้าม และเยื้องกันเล็กน้อย

• ผล: เป็นฝักยาว ทรงกลม ยาวได้มากถึง 60 ซม. ผิวฝักเกลี้ยง ฝักอ่อนมีสีเขียว เมื่อแก่มีสีน้ําตาล น้ําตาลดําและดํา 

• ดอก: ดอกออกเป็นช่อ แทงออกตามกิ่งก้าน ช่อห้อยลงด้านล่าง ช่อดอกโปร่งยาวสีเหลือง ยาวประมาณ 20-40 เซนติเมตร แต่ละก้านดอกประกอบด้วยดอกจํานวนมาก แต่ละดอกมีก้านดอกสั้น ยาว 1-3 ซม.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

เป็นไม้ยืนต้น ต้นใหญ่ลําต้นสูง แตกกิ่งมากบริเวณส่วนยอด ระบบรากเป็นระบบรากแก้ว และแตกออกเป็นรากแขนง หยั่งลึกได้มากกว่า 2 เมตร มีใบประดับใต้กลีบดอก กลีบดอก มีสีเหลืองประมาณ 5 กลีบ รูปรีหรือกลม ด้านในประกอบ ด้วยเกสรเพศผู้ 10 อัน มีรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รังไข่รูปขอบ ขนาน มีขน อับเรณูยาวประมาณ 5 มิลลิเมตร

กระบวนการย้อมสีธรรมชาติ 

• การสกัดสีจากแก่นคูน

1. สับแก่นคูณให้เป็นชิ้นเล็ก ๆ ใช้แก่นคูณอัตราส่วน 2 กิโลกรัมต่อเส้นไหม 1 กิโลกรัม

2. นําไปต้มในน้ําสะอาดปริมาณ 30 ลิตร นานประมาณ 1-2 ชั่วโมง

3. กรองเอาแต่น้ําสีไว้ย้อมต่อไป

• การย้อมสีจากแก่นคูน

1. ต้มน้ําให้เดือด อุณหภูมิประมาณ 90-95 องศาเซลเซียส 

2. นําเส้นไหมที่ฟอกกาวแล้วแช่ในน้ําสะอาดให้เส้นไหมเปียก อย่างทั่วถึง แล้วยกขึ้นบิดให้หมาดก่อนนําลงย้อมในน้ําย้อม

3. กลับเส้นไหมทุก ๆ 5 นาที ใช้เวลาย้อมนาน 1 ชั่วโมง 

4. นําเส้นไหมที่ย้อมเสร็จแล้วไปล้างให้สะอาด บิดให้หมาด กระตุกให้เส้นไหมเรียงตัว ตากให้แห้ง

• การสกัดสีจากฝักคูน

1. นําฝักคูณล้างแล้วมาทุบให้ละเอียด อัตราส่วนฝักคูณ จํานวน 500 กรัมต่อเส้นไหม 50 กรัม

2. เติมน้ําพอท่วมแล้วต้มสกัดสีนาน 1 ชั่วโมง 

3. ครบเวลากรองเก็บน้ําสีไว้สําหรับย้อมสีเส้นไหม

• การย้อมสีจากฝักคูน

1. นําเส้นไหมที่ลอกกาวแล้วไปแช่น้ําให้อิ่มตัวแล้วบิดหมาด กระตุกให้เส้นไหมเรียงตัว

2. นําน้ําสีที่ได้มาต้มให้เดือด ใส่สารส้มลงไปประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ คนให้ละลายเข้ากัน

3. จากนั้นนําเส้นไหมที่เตรียมลงไปย้อมในน้ําสีแบบย้อมร้อน พลิกเส้นไหมไปมาเพื่อให้สีติดสม่ําเสมอ

4. ต้มย้อมสีนาน 30-45 นาที หรือจนกว่าเส้นไหมจะดูดน้ํา สีจนหมด (น้ําสีจะใส)

5. เมื่อครบเวลา นําเส้นไหมขึ้นพักให้เย็นแล้วบีบน้ําออกให้หมาด ล้างในน้ําจนเส้นไหมสะอาด กระตุกให้เส้นเรียงตัวแล้วพึ่งให้แห้ง

สีย้อมไหมที่ได้เป็น สีน้ำตาล

สีย้อมไหมที่ได้เป็น สีน้ำตาลอมเหลือง

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา: กรมหม่อนไหม