ภูมิปัญญาสีย้อมธรรมชาติจาก ครั้ง

ครั่งภูมิปัญญาสีย้อมธรรมชาติจาก ศูนย์หัตถกรรมและจำหน่ายสินค้าพื้นบ้านวัดธาตุประสิทธิ์ 

ครั่งเป็นยางหรือชันชนิดหนึ่ง ซึ่งเป็นสารที่ขับ ออกมาจากตัวแมลงครั่ง แมลงครั่งจะอาศัยอยู่ ตามกิ่งไม้ที่ใช้เลี้ยงครั่ง และใช้ปากเจาะเนื้อไม้เพื่อดูดน้ําเลี้ยงมาเป็นอาหาร และขับถ่ายมูลครั่งออกมาเพื่อห่อหุ้มตัวเป็นเกราะป้องกันอันตรายมูลครั้งนี้มีสีเหลืองทองนิ่มเหนียว เมื่อถูกอากาศจะแข็งตัวและเปลี่ยนเป็นสีน้ําตาล ครั่งที่เก็บได้จากต้นไม้เรียกว่าครั่งดิบ มีสารประกอบที่สําคัญคือเรซิน ขี้ผึ้ง สารให้สี และซากตัวครั่ง ส่วนที่ใช้เป็นประโยชน์ในทางอุตสาหกรรมคือ สีครั่ง และเนื้อครั่ง พืชที่ใช้เลี้ยงครั่งคือ จามจุรี พุทรา สะแกนา ปันแถและสีเสียดออสเตรเลีย

ขั้นตอนการย้อมครั่ง

1. นําครั่งไปบดละเอียด ต้มในน้ําเดือด เติมน้ําด่าง (น้ําขี้เถ้า) เล็กน้อย
2. นําไปต้มนาน 1 ชั่วโมง กรองด้วยผ้าขาวบาง
3. นําเส้นฝ้ายที่แช่ในน้ําร้อนแล้ว แซ่ด้วยน้ําเต้าหู้ 1 คืน(จะทําให้สีครั่งติดทนทาน) จากนั้น นํามาต้มในน้ําย้อม 15-30 นาที
4. นํามาบิดให้น้ําย้อมออกมากที่สุด ล้างด้วยนํ้าหลายครั้ง ตากในที่ร่ม

การย้อมครั่ง

ใช้ตัวครั่งหรือยางครั่งในการย้อม โดยนําไปบด จนละเอียด ต้มในน้ําเดือด เติมน้ําด่าง (น้ําขี้เถ้า) เล็กน้อย ทิ้งไว้ประมาณ 1 ชั่วโมง จึงนําเส้นใยลงย้อม

สีที่ได้จากการย้อมครั่ง สีชมพูไปจนถึงสีแดง

ผ้าไหมมัดหมี่ย้อมครั่ง สีธรรมชาติ


ผ้าไหมมัดหมี่ย้อมครั่ง สีธรรมชาติ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• นาหว้าโมเดล Nawha Model