ผ้าบาติก (นาราบาติก)

ประวัติความเป็นมาและรายละเอียดมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม

ผ้าบาติก Batik เดิมเป็นคําในภาษาชวา ที่เรียกผ้าที่มีลวดลายเป็นจุด ติ๊ก มีความหมายว่า เล็กน้อย หรือ จุดเล็กๆ เช่นเดียวกับ ตริติก มีความหมายว่า ผ้าที่มีลวดลายเป็นจุด บาติกเป็นงานเขียนที่มีลวดลาย เอกลักษณ์ ของตนและได้สืบทอดวัฒนธรรมที่ผสมผสานกับภูมิปัญญาท้องถิ่นแหล่งกําเนิดของผ้าบาติกมาจากไหนยังไม่เป็นที่ยุติ นักวิชาการชาวยุโรปหลายคนเชื่อว่ามีในอินเดียก่อนแล้วจึงแพร่หลายเข้าไปในอินโดนีเซีย อีกหลายคนว่ามาจากอียิปต์หรือเปอร์เซีย แม้ว่าจะได้มีการค้นพบผ้าบาติกที่มีอายุเก่าแก่ในประเทศอื่นๆ ทั้งอียิปต์ อินเดียและญี่ปุ่นแต่บางคนก็ยังเชื่อว่าผ้าบาติกเป็นของดั้งเดิมของอินโดนีเซียและยืนยันว่าศัพท์เฉพาะที่เรียกวิธีการและขั้นตอนในการทําผ้าบาติกเป็นศัพท์ภาษาอินโดนีเซียสีที่ใช้ ย้อมกันก็มาจากพืชในอินโดนีเซียสูงกว่าที่ทํากัน ในอินโดนีเซีย และจากการศึกษาค้นคว้าของ N.J.Kron ประวัติศาสตร์ชาวดัตช์ก็สรุปไว้ว่า การทําโสร่งบาติกหรือโสร่งปาเต๊ะเป็นวัฒนธรรมดั้งเดิมของเอเชียตะวันออกเฉียง ใต้ก่อนติดต่อกับอินเดีย จากการศึกษาของบุคคลต่างๆ อาจกล่าวได้ว่าวิธีการทําผ้าบาติกของอินโดนีเซียได้รับการ เผยแพร่ไปยังชาติอื่นๆ

ผ้าบาติก คือ การสร้างสรรค์ลวดลายบนผืนผ้าโดยการพัฒนาเทคนิคแบบดั้งเดิม ให้มีความร่วมสมัย ความ โดดเด่นของผ้าบาติกอยู่ที่สีสันและลวดลายอันคมชัดของภาพที่สามารถบอกอะไรได้หลายอย่างทั้งถิ่นที่มา วัฒนธรรมความเป็นอยู่ ธรรมชาติ เอกลักษณ์ของแหล่งผลิต หรือแม้กระทั่งความรู้สึกนึกคิดของคนในท้องถิ่นนั้นๆซึ่งมีกรรมวิธีที่ซับซ้อนอยู่หลายกระบวนการทั้งพิมพ์เทียน แต้มสี ระบายสี ย้อมสี บาติกจึงมีลักษณะ ที่เป็นได้ทั้ง งานหัตถกรรมอุตสาหกรรมและงานศิลปะที่เกิดขึ้นจากการเขียนลวดลายตามที่ผู้ผลิตต้องการลงบนผืนผ้าด้วยดินสอ แล้วใช้ปากกาเขียนเทียนจั่นติ้ง (Tjanting) จุ่มน้ําเทียนเขียนไปตามลวดลายเพื่อให้น้ําเทียนนี้เป็นแนวป้องกันน้ําสี ไม่ให้ซึมผ่านถึงกัน ซึ่งน้ําเทียนที่มีประสิทธิภาพจะต้องซึมผ่านทะลุทั้งด้านหน้าและด้านหลังของผืนผ้าบาติกโดยไม่ให้เกิดช่องว่างขึ้นจากนั้นจึงทําให้เกิดลวดลาย โดยวิธีการเพ้นท์สีหรือย้อมสีตามแต่กรณีสีบนผืนผ้าจะต้องซึมผ่านทั้งด้านหน้าและด้านหลังซึ่งเป็นเอกลักษณ์ประจําตัวของผ้าบาติก

นางสาวภัสมารี สะอิ ครูภูมิปัญญาและสมาชิกกลุ่มนาราบาติก ได้เล่าประวัติความเป็นมาข้อมูลพื้นฐานของ กลุ่มนาราบาติกว่า กลุ่มนาราบาติก ได้ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2561โดยมีนายอาหาหมัดดุลยาลี หะยีต๊ะ เป็นประธานและเป็นผู้ก่อตั้งกลุ่มนาราบาติก โดยเริ่มจากการที่ นายอาหาหมัดดลยาลี หะยีต๊ะ มีความชื่นชอบและรักใน งานศิลปะอยู่แล้วจากนั้น นายอาหาหมัดดุลยาลี หะยีต๊ะ ได้เข้าเรียนและศึกษาในเรื่องของศิลปะ ในช่วงที่ยังศึกษา อยู่ได้มีโอกาสฝึกงานที่จังหวัดภูเก็ต ได้เห็นเทคนิคการทําผ้าบาติก สีสันและลวดลายของทางจังหวัดภูเก็ต หลังจาก จบการศึกษาก็ได้มีโอกาส ทํางานเป็นลูกจ้างในการทําผ้าบาติก ด้วยประสบการณ์การทําผ้าบาติกที่สะสมมาตลอด 20 ปี นายอาหาหมัดดลยาลี หะยีต๊ะ จึงได้ก่อตั้งกลุ่มนาราบาติกแห่งนี้ขึ้น โดยทางกลุ่มนาราบาติกจะมี 2 สถานที่ สถานที่ผลิตผลิตภัณฑ์ของทางกลุ่มนาราบาติก ตั้งอยู่ที่ ตําบลละหาร อําเภอยี่งอ จังหวัดนราธิวาส และสถานที่ในการจัดจําหน่ายสินค้าผลิตภัณฑ์ของทางกลุ่มนาราบาติก ตั้งอยู่ที่ บ้านเลขที่ 327 ถนนบายพาส ตําบลบางนาค อําเภอเมืองนราธิวาส จังหวัดนราธิวาส สาเหตุที่แยกสถานที่ผลิตและจัดจําหน่ายออกเป็น 2 ที่นั้น เพราะว่า นายอาหาหมัดดลยาลี หะยีต๊ะ เกิดที่ตําบลละหาร อําเภอยี่งอ จังหวัดนราธิวาส จึงอยากที่จะให้ผู้คน เยาวชน ตําบลละหาร อําเภอยี่งอ จังหวัดนราธิวาส ที่เป็นสมาชิกของกลุ่มนาราบาติก ได้ศึกษาเรียนรู้ในการทํา ผ้า ตึกและมีการประกอบอาชีพอยู่ที่บ้านเกิด และหากมีผู้ใดที่สนใจหรือมีการจัดโครงการอบรมวิชาชีพ หลักสูตรการทํา ผ้าติก นายอาหาหมัดดลยาลี หะยีต๊ะ ประธานกลุ่มนาราบาติก ยินดีที่มอบความรู้โดยการเป็นวิทยากรและเปิด โรงงานผลิตผ้าบาติกของทางกลุ่มนาราบาติก ให้เป็นศูนย์การเรียนรู้ ถือเป็นการสร้างรายได้กับชุมชนและเป็นการส่ง ต่อความรู้เผยแพร่การทําผ้าบาติกให้กับผู้คนรุ่นใหม่เพื่อไม่ให้สิ่งเหล่านี้สูญหายไปจากจังหวัดนราธิวาส

กลุ่มนาราบาติก มีลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ของทางกลุ่มคือ ลายตะเกียง นางสาวภัสมารี สะอิ ครูภูมิปัญญาและสมาชิกกลุ่มนาราบาติก ได้เล่า สาเหตุที่เป็นลายตะเกียง เพราะว่า วิถีชีวิตของในพื้นที่จังหวัด นราธิวาส ส่วนใหญ่จะตื่นตั้งแต่หัวรุ่งเพื่อที่จะไปกรีดยาง ในยุคที่เทคโนโลยีสิ่งอํานวยความสะดวกต่างๆยังเข้ามา ไม่ ถึง สิ่งเดียวที่ให้แสงสว่างได้คือตะเกียง ทางกลุ่มนาราบาติก อยากให้ผ้าบาติกเป็นเหมือนแสงส่องสว่างให้กับผู้คนใน พื้นที่จังหวัดนราธิวาส

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• NARA BATIK Thailand

• หนังสือกลุ่มส่งเสริมเครือข่ายสภาภูมิภาคและสภาแห่งประเทศไทย กองกิจการเครือข่ายทางวัฒนธรรม