ผ้าปาเต๊ะ

เป็นวัฒนธรรมร่วมของผู้คนในคาบสมุทรมลายูและถือเป็นอัตลักษณ์การแต่งกายของ วัฒนธรรมเพอรานากัน ทั้งสาวบาบ๋าและสาวภูเก็ตทั่วไปนิยมนุ่งผ้าปาเต๊ะมาตั้งแต่อดีตคําว่า ปาเต๊ะ หรือ บาติก (Batik) เดิมเป็นคําในภาษาชวาใช้เรียกผ้าที่มีลวดลายที่เป็นจุด คําว่า ตึก มีความหมายว่า เล็กน้อย หรือจุดเล็กๆ ผ้าปาเต๊ะ จึงหมายถึงผ้าที่มีลวดลายเป็นจุดๆ ต่างๆ ซึ่งมาจากกรรมวิธีวิธีการทําผ้าปาเต๊ะที่จะ ใช้เทียนปิดส่วนที่ไม่ต้องการให้ติดสีและใช้วิธีการแต้ม ระบาย หรือ ย้อม ในส่วนที่ต้องการให้ติดสี ผ้าบาติกบาง ชิ้น อาจจะผ่านขั้นตอนการปิดเทียน แต้มสี ระบายสี และ ย้อมสี ในผืนเดียวกันลวดลายของผ้าปาเต๊ะจะเป็น รูปที่มีต้นแบบมาจากธรรมชาติ เช่น ต้นไม้ ดอกไม้ หรือรูปเลขาคณิตต่างๆ สําหรับผ้าปาเต๊ะในวัฒนธรรม เพอรานกัน จะนิยมรูปสัญลักษณ์มงคลตามคติจีน เช่น รูปดอกท้อ ดอกโบตั๋น พัด ลายหงส์ หรือ นกฟินิกส์ ถือ เป็นการผสมผสานทางวัฒนธรรมความเป็นมลายูและจีน ปัจจุบันการนุ่งผ้าปาเต๊ะมีการพัฒนาไปตามยุคสมัย และเทคโนโลยี โดยหากย้อนไปในอดีตการนุ่งผ้าปาเต๊ะที่ถูกต้อง ต้องนุ่งเอาส่วนที่เรียกว่า ท้ายผ้า ให้อยู่ทาง สะโพกด้านซ้าย หลายคนอาจสงสัยว่าท้ายผ้าอยู่ตรงไหนละ ส่วนท้ายผ้าจะมีลักษณะเป็นกรอบสี่เหลี่ยมที่มี สีลวดลายแตกต่างจากส่วนที่เป็นพื้น คาดผืนผ้าจากบนลงล่าง การนุ่งโดยการเอาส่วนของท้ายผ้าอยู่ทางสะโพก ถือเป็นทริคสําหรับการนุ่งผ้าปาเต๊ะให้ถูกต้องตามแบบโบราณและเป็นลูกเล่นของ การนุ่งผ้าปาเต๊ะที่เมื่อมองจากทั้ง 2 ด้านที่มี สี-ลวดลายต่างกัน จะเหมือนกับว่าผู้สวมใส่นุ่งผ้าปาเต๊ะคนละ ผืนกันผ้าบาติกหรือผ้าปาเต๊ะ เป็นคําที่ใช้เรียกผ้าชนิดหนึ่ง ที่มีวิธีการทําโดยใช้เทียนปิดส่วนที่ไม่ต้องการให้ติดสี และใช้วิธีการแต้ม ระบาย หรือย้อมในส่วนที่ต้องการให้ติดสี ผ้าบาติกบางชิ้นอาจจะผ่านขั้นตอนการปิดเทียนแต้มสี ระบายสีและย้อมสีนับเป็นสิบๆ ครั้ง ส่วนผ้าบาติกอย่างง่ายอาจทําโดยการเขียนเทียนหรือพิมพ์เทียน แล้วจึงนําไปย้อมสีที่ต้องการ

คําว่าบาติก (Batik) หรือ ปาเต๊ะ เดิมเป็นคําในภาษาชวาใช้เรียกผ้าที่มีลวดลายที่ เป็นจุด คําว่า ตึก มีความหมายว่า เล็กน้อย หรือจุดเล็กๆ มีความหมายเช่นเดียวกับคําว่าตรีติก หรือ ตาริก ดังนั้นคําว่า บาติกจึงมีความหมายว่าเป็นผ้าที่มีลวดลายเป็นจุดๆ ต่างๆ วิธีการทําผ้าบาติกในสมัย ดั้งเดิมใช้วิธีการเขียนด้วยเทียน ( wax- writing) ดัง นั้นผ้าบาติกจึงเป็นลักษณะผ้าที่มีวิธีการผลิตโดยใช้เทียน ปิดในส่วนที่ไม่ต้องการให้ติดสี แม้ว่าวิธีการทําผ้าบาติกในปัจจุบันจะก้าวหน้าไปมากแล้วก็ตาม แต่ลักษณะเฉพาะประการหนึ่งของผ้าบาติกก็คือ จะต้องมีวิธีการผลิตโดยใช้เทียนปิดส่วนที่ไม่ต้องการให้ติดสี
โดยกระบี่เป็นจังหวัดที่อยู่ภาคใต้ ฝั่งอันดามันซึ่งมีวัฒนธรรมในการนุ่งผ้าปาเต๊ะ ผ้าถุงหรือผ้าโสร่งมา อย่างช้านานตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษ ทั้งนี้ผ้าผ้าปาเต๊ะ หรือผ้าถุงไม่เพียงแต่จะใช้ในการนุ่งห่มเท่านั้นแต่ยังคงใช้ใน การวิถีชีวิตประจําวันอื่นๆอีกด้วย เช่น ใช้เป็นเปลนอนให้ทารกแรกเกิดใช้ในการรองผ้าแทนผ้าปูที่นอนฯลฯ ผ้าปาเต๊ะโดยส่วนใหญ่จะรู้จักเพียงแค่คนในภาคใต้เท่านั้น จึงได้คิดในการนําผ้าไทยหรือผ้าปาเต๊ะมาเพิ่มมูลค่า ให้กับสินค้าและเพื่อให้นักท่องเที่ยวหรือคนทั่วไปรู้จักผ้าปาเต๊ะ โดยการนําผ้าปาเต๊ะมาตัดเย็บเป็นลวดลาย ต่างๆมาตัดเป็นชุดหรือเสื้อเพื่อเพิ่มความหลากหลายในสินค้า อีกทั้งยังนํามาเพ้นท์เป็นสีสันลวดลายต่างๆให้มี มูลค่ามากยิ่งขึ้น คุณอรทัย แซ่อุ้ย มองเห็นความสําคัญของผ้าปาเต๊ะจึงได้นําผ้าปาเต๊ะมาเพ้นท์เป็นสีเพื่อเพิ่ม มูลค่าให้กับสินค้า อีกทั้งยังเป็นจิตอาสาในการสอนฝึกอาชีพสอนให้แก่ผู้ที่สนใจในการเพ้นท์ผ้าปาเต๊ะ เพื่อได้นําไปพัฒนาต่อยอดต่อไป และได้นําผ้าปาเต๊ะ มาจัดจําหน่ายในงานOTOP ถนนคนเดินและงานกิจกรรมออกบูธต่างๆจนทําให้ผ้าปาเต๊ะเริ่มเป็นที่รู้จักของนักท่องเที่ยวและบุคคลทั่วไปได้ถึงความสดความของผืนผ้าประจําถิ่นของคนภาคใต้

สรุป

ผ้าปาเต๊ะเป็นสัญลักษณ์ของวัฒนธรรมคาบสมุทรมลายูที่น่าประทับใจและนับเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่มีความสวยงามและเป็นอัตลักษณ์ การผลิตผ้าปาเต๊ะเป็นกรรมวิธีที่ถูกสืบทอดมาโดยรุ่งเรืองในคาบสมุทรมลายู และมีความสำคัญที่จะถูกอนุรักษ์และพัฒนาต่อไป เพื่อให้โลกได้รู้จักวัฒนธรรมที่มีความเป็นเอกลักษณ์ของพื้นที่นี้เพิ่มขึ้นอีก

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• หนังสือกลุ่มส่งเสริมเครือข่ายสภาภูมิภาคและสภาแห่งประเทศไทย กองกิจการเครือข่ายทางวัฒนธรรม