“โทนสีธรรมชาติ” กับ “เทรนด์สีโลก”

ในทุกปีจะมีการกำหนดแนวโน้มของสีหรือเทรนด์สี เพื่อให้เหล่านักออกแบบ และเหล่านักสร้างสรรค์ที่ไม่ว่าจะเป็นวงการแฟชั่น วงการออกแบบตกแต่ง และผู้ที่สนใจได้นำไปเป็นแนวทางในการผลิตผลงาน เพื่อตอบโจทย์กับความนิยม สภาพแวดล้อม สภาพสังคมที่กำลังจะเกิดขึ้น เราจึงอยากเริ่มต้นด้วยการพาทุกท่านย้อนไปดูเบื้องหลังกระบวนการคาดการณ์เทรนด์สีที่เกิดขึ้นในแต่ละปี ว่าคนกลุ่มไหนหรือหน่วยงานใดที่อยู่เบื้องหลังการกำหนดเฉดสีที่มีอิทธิพลต่อคนทั้งวงการ

เทรนด์สีคืออะไร

"สี" เป็นองค์ประกอบสำคัญของงานออกแบบ มีบทบาทอย่างมากโดยเฉพาะอุตสาหกรรมสิ่งทอ ไม่ว่าจะเป็นในเชิงประโยชน์ของการใช้สอย หรือว่าเชิงจิตวิทยาของสี อีกทั้งสียังถูกนำมาใช้ในการเพิ่มมูลค่าของงานออกแบบผ่านการเลือกใช้สี, การสร้างสรรค์กลุ่มสี, การจับคู่สี ทั้งยังถูกนำมาประยุกต์ใช้ในเชิงการตลาดอีกด้วย ย้อนกลับไปในอดีตสีถือเป็นส่วนหนึ่งของแรงขับเคลื่อนทางสังคม มีบทบาทสะท้อนสถานะ ชนชั้น เพศ วัฒนธรรม รสนิยม รวมไปถึงอัตลักษณ์ของผู้ใช้งานหรือผู้สวมใส่ ยกตัวอย่างเช่นสีดำ สีดำเป็นสีที่ย้อมธรรมชาติได้ยากที่สุด จึงไม่เป็นที่นิยมสวมใส่ในยุคแรกเริ่มของประวัติศาสตร์แฟชั่น อีกทั้งสีดำในอดีตยังมีความหมายถึงความสกปรกอีกด้วย ต่อมาในศตวรรษที่ 17 แม้ว่าเทคโนโลยีในการย้อมผ้าจะถูกพัฒนาขึ้นมามาก แต่สีดำก็ยังเป็นที่นิยมในเฉพาะกลุ่มชนชั้นสูงอยู่ดี และมีความหมายในเชิงอำนาจ ความหรูหรา เพราะว่าต้องใช้ทรัพยากรจำนวนมากกว่าจะย้อมสีดำได้สนิทในแต่ละครั้งได้ จึงเห็นได้ว่าสีมีบทบาทสะท้อนชนชั้นทางสังคม แต่พอมองกลับมายังปัจจุบัน ผู้บริโภคสามารถเข้าถึงสีต่างๆ ได้อย่างอิสระด้วยวิทยาศาสตร์ที่ก้าวหน้า สีดำจึงกลายเป็นสีที่จับต้องได้ สวมใส่ได้อย่างแพร่หลาย ดังนั้นสีดำในเชิงจิตวิทยาเลยมาควบคู่กับความคลาสสิค เหนือกาลเวลา จึงเห็นได้ว่าสีมีส่วนในการสะท้อนบริบททางสังคมและรสนิยมกลุ่มของผู้บริโภคในแต่ละช่วงเวลาที่เปลี่ยนแปลงไป เมื่อช่วงเวลาเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วเหมือนในปัจจุบัน การศึกษาเทรนด์สีจึงเข้ามามีบทบาทในการสรุปข้อสังเกตของผู้บริโภค การคาดการณ์แนวโน้มในอนาคต รสนิยมกลุ่ม หรือที่เรียกว่า Collective Taste

หน่วยงานที่คาดการณ์เทรนด์สีโลก (Intercolor)

การที่จะวิเคราะห์ Collective Taste ระดับสากล จะมีการประชุมศึกษาเทรนด์สีนานาชาติที่เรียกว่า Intercolor ซึ่งเป็น Platform ในการระดมสมองแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ระหว่างประเทศ เพื่อวิเคราะห์การขับเคลื่อนพัฒนาทิศทางของสีและวัสดุ รวมถึงเทรนด์ในการออกแบบของอนาคต องค์กร Intercolor มีผลต่อทิศทางการออกแบบของโลกมานานกว่า 50 ปีแล้ว เป็นอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการใช้ข้อมูลเทรนด์ครอบคลุมถึงอุตสาหกรรมแฟชั่น สิ่งทอ เครื่องสำอาง และผลิตภัณฑ์ไลฟ์สไตล์

ในปัจจุบัน Intercolor ตั้งอยู่ที่กรุงปารี ประเทศฝรั่งเศส มีสมาชิกทั้งหมด 17 ประเทศ ซึ่งมีประเทศไทยเราด้วย โดยผ่านการเป็นตัวแทน Thailand Institute of Fashion Research หรือ InFASH โดยสถาบัน InFASH จะมีภารกิจหลักในการวิจัยพัฒนาองค์ความรู้อุตสาหกรรมแฟชั่น ซึ่ง InFASH จะจัดทำแล้วนำเสนอผลงานวิจัยเทรนด์สีของประเทศไทยในเวทีการประชุม Intercolor

ภายหลังการประชุม Intercolor เสร็จทีมนักวิจัยก็จะดำเนินการวิจัยต่อยอดในรูปแบบของการตีความข้อมูลออกมาเป็นรายอุตสาหกรรม เช่น ชุดสุภาพบุรุษ ชุดสุภาพสตรี เครื่องประดับ และเครื่องสำอาง เพื่อเผยแพร่แล้วนำไปพัฒนากับภาคการศึกษาและภาคอุตสาหกรรม เป็นแนวทางเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มของสินค้า เพื่อเป็นข้อมูลในการลดความเสี่ยงในการดำเนินธุรกิจและยังเป็นประโยชน์ต่อไปในเชิงเศรษฐกิจอีกด้วย

ขั้นตอนของการวิเคราะห์เทรนด์สี

ขั้นตอนของการวิเคราะห์เทรนด์สีจะแบ่งเป็น 5 ขั้นตอนโดยมีดังนี้

• ขั้นตอนที่ 1 การจัดการประชุมเทรนด์ (Global Direction)

ก่อนจะวิเคราะห์เทรนด์สีจะต้องศึกษาทิศทางของโลกก่อน หรือที่เรียกว่า Global Direction เพื่อดูว่ามีการเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางไหน จะต้องวิเคราะห์ตลาดโลก วิเคราะห์ประเด็นทางเศรษฐกิจ วัฒนธรรม สังคม สิ่งแวดล้อม แล้วมองภาพรวมว่าสังคมเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางอะไร แล้วพอได้ Global Direction ที่สนใจก็จะเป็นจุดเริ่มต้นแรงบันดาลใจ (Starting Point)

• ขั้นตอนที่ 2 การค้นหาปัจจัยที่กำหนดเทรนด์ (Starting Point)

จุดนี้จะหาปัจจัยในการกำหนดเทรนด์หรือว่า Trend Driver จะต้องลองสำรวจความเปลี่ยนแปลงประมวลข้อมูลที่ได้มา ลองคิดไอเดียในรูปแบบต่างๆ อาจจะเริ่มจากปัญหาได้ เช่น สนใจเรื่องของปัญหาขยะที่ต่อเนื่องจากเรื่องของความยั่งยืน สิ่งแวดล้อม แล้วนำเรื่องของ Waste Management มาเป็น Starting Point

• ขั้นตอนที่ 3 การประเมินความถูกต้องของเทรนด์ (Scenario)
  

ในขั้นตอนนี้จะเป็นการรวบรวมสิ่งที่สามารถเป็นไปได้มาเป็นหลักฐานยืนยันความน่าเชื่อถือ ความถูกต้องของเทรนด์ เช่น สนใจเรื่องของ Waste Management ก็อาจจะค้นคว้าว่า Waste มีกี่ประเภท มีที่มาอย่างไร สามารถหยิบแง่มุมไหนมาแปลความในเชิงออกแบบได้บ้าง หรือว่ามีนักออกแบบท่านไหน หรือศิลปินท่านไหนที่ทำงานเกี่ยวข้องในหัวข้อนี้บ้าง ลองคัดกรองข้อมูล สืบหาแหล่งที่มาของข้อมูล จนเกิดเป็น Scenario หรือว่าภาพรวมขึ้นมา

• ขั้นตอนที่ 4 การพัฒนาเทรนด์ (Live Project)

ตรงนี้จะแปลงข้อมูลหรือสิ่งที่ค้นคว้ามาตีความเพื่อสื่อสารออกมาในเชิง Visual หรือว่าเชิงภาพ จะค้นคว้าข้อมูลสี ข้อมูลวัสดุ กำหนดแนวคิดหลัก อาจจะลองหารูปภาพมาใช้โดยที่อาจจะทำเป็นลักษณะ Mood Board หรืออาจจะตีความ Waste ออกมาเป็นสีเทรนด์ก็ได้ อย่างเช่นธีมขยะทะเล ธีมขยะอิเล็กทรอนิกส์ หรืออาจจะมองไปไกลถึงขยะอวกาศเลยก็ได้ จุดนี้ก็จะได้ Live Project ขึ้นมาแล้ว แล้วก็นำรูปภาพ นำวัสดุ มาลองสร้างชุดสีขึ้นมาใน Mood Board

• ขั้นตอนที่ 5 การนำเทรนด์ไปใช้ประโยชน์ (Use of Trend)

ขั้นนี้จะต้องสำรวจแล้วก็วิเคราะห์ตลาดในแต่ละ Scope นั้นๆ หรือว่าใน Segment นั้นๆ ว่าในแต่ละท้องถิ่นหรือว่าอัตลักษณ์ของเทรนด์สามารถนำไปประยุกต์หรือสามารถผสมผสานกำหนดเป็นประเภทสินค้าได้หรือไม่ ต้องลองสร้างสวรรค์แล้วก็ประยุกต์เทรนด์ที่เราต้องการไปกับสินค้านั้น ยกตัวอย่างเช่น หากสนใจเรื่องการย้อมสีธรรมชาติ ก็อาจจะประยุกต์แค่ธีม Food Waste ออกมาใช้ โดยการที่ประยุกต์การสกัดสีจากผักผลไม้ที่เป็น Food Waste ออกมาเป็นธีมสีก็ได้

การประยุกต์ใช้เทรนด์สีสากลกับเทรนด์สีธรรมชาติในงานสิ่งทอไทย

ตั้งแต่การปฏิวัติอุตสาหกรรมในศตวรรษที่ 18 สีธรรมชาติได้ถูกใช้น้อยลงมามาก เนื่องจากมีการค้นพบสีเคมีหรือว่าสีสังเคราะห์ ทว่าสีย้อมธรรมชาติยังคงมีคุณค่าและยังถูกใช้ในปัจจุบัน เพราะปัจจุบันสังคมได้ให้คุณค่ากับความยั่งยืนโดยหันมาส่งเสริมระบบการผลิตแบบ Slow Fashion มากขึ้น ซึ่งต่างจาก Fast Fashion ที่มีสายพานการผลิตยาวผ่านการจ้างงานแบบ Subcontract ที่จับต้นชนปลายไม่เจอ กลับกัน Slow Fashion มีห่วงโซ่อุปทานที่สั้นกว่ามาก เพราะว่ามีการผลิตตั้งแต่ในชุมชนด้วยการปลูก ย้อม ทอ ตัดเย็บ นับเป็นโอกาสในการปรับเปลี่ยนระบบการผลิตของผลิตภัณฑ์ให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น ยกตัวอย่างเช่นผลิตภัณฑ์ JIMMY CHOO ที่ได้นำการย้อมครามมาผลิตรองเท้าและกระเป๋า โดยการร่วมมือกับแบรนด์ที่เชี่ยวชาญผลิตภัณฑ์ย้อมครามจากญี่ปุ่นที่ชื่อ BUAISOU

โดยสรุปแล้วเทรนด์สีก็เหมือนเป็นแนวทางสำหรับนักออกแบบ ให้นักออกแบบและผู้ประกอบการได้รับแรงบรรดาลใจ แล้วหยิบนำไปประยุกต์ใช้ออกแบบผลิตภัณฑ์หรือคอลเลกชันของตัวเอง สามารถต่อยอดความคิดสร้างสรรค์ออกมา จนท้ายที่สุดก็จะหลอมรวมเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีคุณค่าขึ้นมาได้

สีธรรมชาติคืออะไร

สีธรรมชาติคือสีที่สกัดเนื้อสีจากพืชพันธุ์ธรรมชาติ ไม่ว่าจะเป็นราก ลำต้น ดอก ใบ ผล เมล็ด เปลือก หรือจะเป็นแก่นไม้ของต้นไม้ นอกจากนั้นก็จะมาจากแร่ธาตุ หรือจากสัตว์อย่างเช่นคลั่ง (แมลงจำพวกเพลี้ย) สำหรับแร่ธาตุก็จะเป็นดินโคลน เพราะฉะนั้นแล้วสีธรรมชาติคือสีที่สกัดเนื้อสีที่ได้จากธรรมชาติ นอกจากนี้สารที่ช่วยทำให้ติดสีได้ดีขึ้นก็ยังมาจากธรรมชาติเช่นกัน ซึ่งสิ่งนี้ล้วนแล้วแต่เป็นส่วนประกอบของการย้อมสีธรรมชาติที่ทำให้คุณภาพของการย้อมสีธรรมชาติแตกต่างไปตามสภาพแวดล้อม

สีย้อมธรรมชาติ 4 โทน

สีย้อมธรรมชาติ สามารถแบ่งออกตามโทนสีได้ทั้งหมด 4 โทนสี

• โทนที่ 1 โทนสีแดง ชมพู ม่วง ส้ม หาได้จาก แก่นฝาง ใบสัก ลูกหว้า ลูกคำแสดหรือคำเงาะ เปลือกสมอ ทองกวาว ดาวเรือง
  

• โทนที่ 2 โทนสีเหลือง เขียว ฟ้า น้ำเงิน หาได้จาก แก่นขนุน เหง้า ขมิ้น ใบมะม่วง เปลือกต้นมะม่วง เปลือกและฝักเพกา ใบฮ่อม ต้นคราม ต้นสาละ

• โทนที่ 3 โทนสีน้ำตาล หาได้จาก รากยอป่า เปลือกสารภีป่า ใบกาแฟ ผลและเปลือกสมอ เปลือกไม้โกงกาง เปลือกลูกเนียง

• โทนที่ 4 โทนสีเทา ดำ หาได้จาก มะขามป้อม มะเกลือ ฝักสะตอ

การจะได้โทนสีแต่ละสีนั้นไม่ใช่เรื่องง่ายเพราะวัตถุดิบย้อมสีธรรมชาติ แต่ละโทนต่างก็มีแหล่งปลูกและแหล่งพบเจอที่แตกต่างกันออกไป โดยขึ้นอยู่กับสภาพทางภูมิศาสตร์ของแต่ละพื้นที่ หากอย่างในบ้านเราอาจจะให้พูดถึงโทนสีธรรมชาติที่พอจะคุ้นเคยและเป็นที่ยอมรับกันในระดับสากล คงต้องยกให้ “คราม” ซึ่งเป็นวัตถุดิบย้อมที่ให้สีน้ำเงินสุดคลาสสิค ที่นิยมนำมาใช้เป็นวัตถุดิบย้อมสีธรรมชาติในวงการผ้าทอมากเป็นอันดับ 1

สำหรับท่านผู้สนใจต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ