ผ้ายก เป็นผ้าที่มีกระบวนการทอโดยใช้เส้นด้าย ๒ กลุ่ม กลุ่มหนึ่งใช้สําหรับเป็นเส้นด้ายทอพื้น อีกกลุ่มหนึ่งใช้สําหรับ ทอลวดลายให้เกิดเป็นลวดลายนูนได้อย่างอ่อนช้อยและประณีตบนเนื้อผ้า เริ่มต้นโดยใช้ขนเม่นหรือวัสดุปลายแหลม เพื่อคัดเส้นยืนขึ้นและลงตามจํานวนเส้นที่ต่างกันตามลวดลายที่ต้องการ (คล้ายลายขิด) แล้วใช้เส้นพุ่งกลุ่มที่ใช้สําหรับทอลาย (ไหม ดิ้นเงิน ดิ้นทอง) สอดเข้าไป และทอสอดสลับด้วยเส้นพุ่งส่วนที่ใช้สําหรับทอพื้น จุดเด่นอีกประการหนึ่งคือในลวดลาย ของผ้ายกนั้น มักจะมีเส้นพุ่งที่มีสีต่างกัน ลวดลายใช้สอดตรงกลางดอกเป็นเกสรอยู่ด้วย ปัจจุบันได้มีการพัฒนาด้านภูมิปัญญา โดยมีการเก็บตะกอลาย(ตะกอดอก) แทนการใช้วัสดุปลายแหลม ทําให้ทอได้เร็วขึ้น ในอดีตผ้ายกได้รับการยกย่องว่า เป็นผ้าที่สวยงาม นิยมใช้ในหมู่คนชั้นสูง ผ้ายกมีเอกลักษณ์ที่สําคัญ คือ มีลายท้องผ้า ลายสังเวียน ลายเชิง ที่มีความประณีต ผ้ายกอาจแบ่งเป็น ๒ ชนิด ได้แก่ ผ้ายกใหญ่และผ้ายกเล็ก
ผ้ายกใหญ่ แบบไม่มีลายสังเวียน หมายถึง ผ้ายกที่มีโครงสร้างประกอบด้วย ลายท้อง และลายเชิงหัวท้าย เต็มทั้งผืน ผืนผ้ามีความกว้างไม่ต่ํากว่า ๑ เมตร ความยาว ๒.๒ เมตรความยาวของเชิงแต่ละข้างอยู่ระหว่าง ๕๐ - ๕๖ เซนติเมตร หรือ ๒๐ - ๒๒ นิ้ว ผ้ายกใหญ่แบบมีลายสังเวียน หมายถึง ผ้ายกที่มีโครงสร้าง ประกอบด้วย ลายท้องผ้า ลายสังเวียน และลายเชิงหัวท้ายของผ้า
ผืนผ้ากว้างไม่น้อยกว่า ๑ เมตร ความยาว ๒.๒ เมตร (ไม่รวมพื้น) ความยาวของเชิงแต่ละข้าง อยู่ระหว่าง ๕๐ - ๕๖ เซนติเมตร หรือ ๒๐ - ๒๒ นิ้ว (สังเวียน หมายถึง ลายที่อยู่ริมผ้าทั้งสองด้าน ซึ่งมี ๓ ขนาด คือ สังเวียนเล็ก มีขนาดกรอบสังเวียนกว้าง ๕ นิ้ว และสังเวียนใหญ่มีขนาดกรอบสังเวียนกว้าง ๗ นิ้ว)
ผ้ายกเล็ก หมายถึง ผ้ายกที่มีส่วนประกอบของผ้าพื้นและส่วนที่เป็นลายผ้าทั้งผืน ผืนผ้ามีความกว้างไม่น้อยกว่า ๑ เมตรผืนผ้ามีลวดลายทั้งผืนความยาว ๑.๘ - ๒ เมตร กรณีผ้ายกเล็กที่มีลวดลายและลายพื้นรวมอยู่ด้วยเป็นชุดความยาวของผ้า ๔.๒เมตร(ลวดลายผ้ายาว ๒ เมตร พื้นยาว ๒.๒ เมตร) และมีหน้านางไม่ต่ํากว่า ๑๒ เซนติเมตรอย่างน้อย ๑ ข้างมีเชิง 2 ข้าง ขนาด ๑/๓ ของหน้าผ้า หรือประมาณ ๓๐ เซนติเมตร หรือ ๑๒ นิ้วแหล่งทอผ้ายกที่มีชื่อเสียง เช่น จังหวัดลําพูน สุรินทร์ สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช แพร่ พระนครศรีอยุธยา
สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ
ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ
ขอบคุณแห่งที่มา