ลวดลายผ้าซิ่นเมืองอุบลฯ

ศิลปะการทอผ้าซิ่นในภูมิภาคอีสานของประเทศไทยเป็นที่น่าทึ่งและนับถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญ ในบทความนี้เราจะมาทำความรู้จักกับลวดลายผ้าซิ่นเมืองอุบลฯ ที่เป็นลวดลายที่มีชีวิตชีวาในชนชั้นสูงและเป็นที่นิยมในอดีตและปัจจุบัน โดยเน้นความง่ายในการอ่านและเข้าใจเพื่อให้ทุกคนเข้าถึงได้ง่ายๆ สามารถเริ่มต้นรู้จักลวดลายผ้าซิ่นเมืองอุบลฯ ได้เลย!

ลวดลายผ้าซิ่นแบบขุดและลูกลวดลายผ้าซิ่นเมืองอุบลฯ นิยมทอด้วยเทคนิคที่เรียกว่า "ขุด" ซึ่งเป็นการทอเสริมเส้นพุ่งพิเศษแบบต่อเนื่อง โดยใช้เส้นใยดิ้นเงินหรือดิ้นทอง อาทิ ลายกาบพร้าวและลายกาบหมาก เป็นต้น ส่วนเส้นไหมที่ใช้ในการทอลวดลายนี้มาจากไหมพื้นบ้านที่เลี้ยงในพื้นที่ท้องถิ่น

เอกลักษณ์ที่น่าสนใจของลวดลายผ้าซิ่นเมืองอุบลฯ คือ ส่วนหัวของซิ่นที่มักถูกตกแต่งด้วยเทคนิคที่เรียกว่า "ลูก" ซึ่งเป็นการเสริมเส้นพุ่งแบบพิเศษแบบไม่ต่อเนื่อง ตัวอย่างเช่น ลายดาว ลายดอกแก้ว และลายกาบพร้าว ลักษณะเหล่านี้เป็นที่นิยมแพร่หลาย จึงเป็นที่เรียกอย่างทั่วไปว่า "ซิ่นหัวจกดาว"

ลายกรวยเชิงของตีนซิ่น

ในการทอตีนซิ่น ช่างทอได้นำลายกรวยเชิงของราชสำนักสยามมาประยุกต์ในการทอโดยลายที่นิยมคือ "ตีนตวย" (หรือที่เรียกว่า "สวย" ที่แปลว่า "กรวย") ซึ่งมีลายขิดตีนซิ่นอื่นๆ อีกมากมาย รวมถึงลายตีนกระจับย้อย (กระจับควาย) ลายตีนช่อดอก และก้านของ (ดอกปีบ) เป็นต้น

สีสันในผ้าซิ่นทิวเมืองอุบลฯ มีการออกแบบสีให้กับผ้าซิ่นทิวเพิ่มเติมเพื่อให้สะท้อนความหลากหลายและน่าสนใจมากยิ่งขึ้น ทั้งสีคราม-แดง, สีเขียว-ดำ และสีแดง-คราม เส้นผ้าทิวที่มีสีสันที่น่าทึ่งนี้สามารถพบเห็นได้ในหลากหลายสถานที่ที่เกี่ยวข้องกับศิลปะและวัฒนธรรมของเมืองอุบลฯ เช่น ฮูปแต้ม วัดทุ่งศรีเมือง และอื่นๆ

ผ้าซิ่นทิวมุกจกดาว

เพื่อตอบสนองความต้องการของชาวเมืองอุบลฯ ที่ต้องการเส้นผ้าซิ่นที่มีความหรูหราและเป็นเอกลักษณ์ เกิดขึ้นการประยุกต์เครื่องประดับในเส้นผ้าซิ่นทิว โดยใช้เทคนิคการทอยกมุก (เส้นยืนพิเศษ) และตกแต่งด้วยลายกรวยเชิงของตีนซิ่น เช่น "ซิ่นทิวมุกจกดาว" ที่นิยมใช้ในหมู่เจ้านายเมืองอุบลฯ ระดับสูงชั้นอัญญานาง

ลวดลายผ้าซิ่นเมืองอุบลฯ เป็นศิลปะการทอที่สำคัญและน่าทึ่งของประเทศไทยที่ควรรู้จัก ลวดลายแบบขุดและลูกนิยมใช้เทคนิคการทอเส้นพุ่งพิเศษเพื่อสร้างลวดลายที่งดงามและเป็นเอกลักษณ์ ส่วนลายกรวยเชิงของตีนซิ่นเพิ่มความหลากหลายให้กับผ้าซิ่น และสีสันในผ้าซิ่นทิวช่วยให้เมืองอุบลฯ มีเอกลักษณ์ที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว ไม่เหมือนใคร นอกจากนี้ยังมีผ้าซิ่นทิวผสมกับเทคนิคการทอยกมุกจกดาวที่เหมาะสำหรับชาวเมืองอุบลฯ ระดับสูงชั้นอัญญานาง ที่เป็นที่นิยมอีกด้วย

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• หนังสือมรดกภูมิปัญญา สิ่งทออีสาน