ผลิตภัณฑ์แพรวาของเราเป็นผลิตภัณฑ์ทอมือที่เป็นเอกลักษณ์ของชาวไทยและภูไท การทอผ้าแพรวามีความเชื่อมโยงกับวัฒนธรรมของชาวภูไท กลุ่มชนที่เกิดขึ้นในบริเวณแถบสิบสองจุไทย (ดินแดนเหนือของลาวและเวียดนามที่ติดต่อกับภาคใต้ของจีน) อพยพเคลื่อนย้ายผ่านเวียดนามและลาว แล้วข้ามแม่น้ำโขงมาตั้งหลักฐานที่ภูพานทางภาคอีสานของไทย ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในจังหวัดกาฬสินธุ์ นครพนม มุกดาหาร สกลนคร และยังคงรักษาประเพณี ความเชื่อ การแต่งกาย และการทอผ้าแพรวาที่มีภูมิปัญญาในการทอด้วยการเก็บลายจากการเก็บขิดและการจก ซึ่งมีลวดลายที่โดดเด่นและเป็นผลิตภัณฑ์ทอมือที่ได้รับความนิยมสูง ไม่ว่าจะอยู่ในประเทศหรือต่างประเทศ ที่บ้านโพน อำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์ นั้นเป็นจังหวัดที่มีการทอผ้าแพรวาที่งดงามและมีชื่อเสียง

ความหมายของผ้าแพรวาอยู่ที่มีขนาดความยาวประมาณ 1 วาหรือเท่ากับ 1 ช่วงแขน ใช้สำหรับคลุมไหล่หรือห่มสไบเฉียงที่ชาวไทยเรียกว่า "ผ้าเบี่ยง" โดยมักใช้ในงานเทศกาลบุญประเพณีหรืองานสำคัญ ประเพณีทางวัฒนธรรมของหญิงสาวชาวภูไทคือต้องตัดเย็บผ้าแพรวา 3 อย่างคือ เสื้อดำ ตำแพร (หมายถึงการทอผ้าแพรวา) และซิ่นไหม

ผ้าแพรวามักถูกทอด้วยไหมทั้งผืน และมีสีสันและลวดลายที่หลากหลาย นับเป็นผ้าไทยอีกหนึ่งรูปแบบที่ได้รับความนิยมสูง ไม่ว่าจะอยู่ในประเทศหรือต่างประเทศ โดยเฉพาะที่บ้านโพน อำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์ นั้นเป็นจังหวัดที่มีการทอผ้าแพรวาที่งดงามและมีชื่อเสียง

ผ้าแพรวาได้รับการสนับสนุนและส่งเสริมจากโครงการศูนย์ศิลปาชีพพิเศษในสมเด็จ พระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ เมื่อเข้าเยี่ยมพสกนิกรชาวอำเภอคำม่วงในปี พ.ศ. 2520 ได้ทอดพระเนตรเห็นความงามและคุณค่าของศิลปะชิ้นนี้ในครั้งนั้น พระราชดำริให้ขยายหน้าผ้าให้กว้างขึ้น เพื่อให้สามารถนำไปใช้เป็นผ้าผืนสำหรับตัดเสื้อผ้าได้ อีกทั้งพัฒนาลวดลายให้เหมาะสมตามความต้องการของตลาด การพัฒนาการทอผ้าแพรวาเกิดขึ้นเพราะพระบารมีของสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถที่ได้ทรงทอดพระเนตรเห็นความงามและคุณค่าแห่งศิลปะชิ้นนี้ในครั้งนั้น

ผ้าแพรวาเป็นผ้าทอจากเส้นใยไหม มีลักษณะลวดลายผสมกันระหว่างลายขิดและจกบนผืนผ้า ในกระบวนการขิดจะใช้วิธีเก็บลายขิดบนผ้าพื้นเรียบโดยใช้ไม้เก็บขิด คัดเก็บขิดยกลายโดยต้องนับจำนวนเส้นไหมแล้วใช้ไม้ลายขิดสานเป็นลายเก็บไว้ ในการทอเก็บลายจะแบ่งเป็นช่วง แต่ละช่วงเก็บลายไม่เหมือนกัน ส่วนที่อยู่ตรงปลายต่อกับผ้าเรียบเป็นการเก็บขิดดอกเล็ก ส่วนต่อไปเป็นการเก็บขิดดอกใหญ่ เรียกว่า "ดอกลายผ้า" ใช้ไม้ในการเก็บลายต่างกัน

ส่วนกระบวนการจกคือการยกเส้นด้ายยืนแล้วสอดเส้นไหมสีซึ่งเป็นเส้นพุ่งพิเศษเข้าไปในผืนผ้า ทำให้เกิดลวดลายผ้าที่ต้องการ การทอแพรวาแบบผู้ไทแท้นั้นจะไม่ใช้อุปกรณ์อื่นช่วย เช่น เข็ม ไม้ หรือขนเม่น แต่จะใช้นิ้วก้อยจกเกาะเกี่ยวและสอดเส้นไหมสีซึ่งเป็นเส้นพุ่งพิเศษแล้วผูกเก็บปมเส้นด้ายด้านบนเพื่อให้เกิดลวดลาย โดยใช้การเกาะลายด้วยนิ้วก้อยตลอดจากริมผ้าข้างหนึ่งไปยังอีกข้างหนึ่งตลอดทั้งแถว เขาไม้หนึ่งจะเกาะสองครั้งเพื่อให้ลวดลายมีความสวยงาม โดยลวดลายจะอยู่ด้านล่างของผืนผ้าในขณะทอ

แพรวาเป็นผลิตภัณฑ์ทางศิลปะท้องถิ่นที่มีความสำคัญและเป็นเอกลักษณ์ของชาวไทยและภูไทย ความเป็นเอกลักษณ์ของผ้าแพรวาอยู่ที่ลวดลายที่สวยงามและความมีระเบียบ ความเรียบง่าย และความเงางามของผืนผ้า ในแต่ละผืนแพรวาจะมีลายหลากหลายประมาณ 10 หรือ 12 ลาย โดยใช้เส้นไหมในการทอ ซึ่งสลับสีในแต่ละลายและแถว ทำให้ลวดลายที่ปรากฏออกมามีความสวยงามและสันโด่งดังตลอดทั้งผืนแพรวา

ประเภทของลายผ้าแพรวา

• ผ้าแพรวาลายล่วง: หมายถึง ผ้าแพรวาที่มีลวดลายเรียบง่ายและมีสองสี โดยสีหนึ่งเป็นสีพื้นและส่วนอีกสีเป็นลวดลาย
  
• ผ้าแพรวาลายจก: หมายถึง ผ้าแพรวาลายล่วงที่มีการเพิ่มความพิเศษโดยการจกเพิ่มดอกเข้าไปในลายล่วงบนผืนผ้า ทำให้แต้มสีสันให้สวยงามยิ่งขึ้น แต่สีจะไม่หลากหลายสดใสเหมือนผ้าแพรวาลายเกาะ
• ผ้าแพรวาลายเกาะ: หมายถึง ผ้าแพรวาที่มีลวดลายและสีสันหลายสีเกาะเกี่ยวพันกันไป ส่วนใหญ่ในลายผ้าแพรวาลายเกาะจะใช้ลายดอกใหญ่ซึ่งเป็นลายหลักในการทอผ้าแพรวา และอาจจะทอไม่ให้ซ้ำลายกันเลยในแต่ละแถว
  

การใช้ประโยชน์ของผ้าแพรวา

ผ้าแพรวาเป็นที่น่าสนใจในการใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน สำหรับผ้าแพรวาลายล่วงจะใช้ในงานทำบุญและเทศกาลต่าง ๆ ในขณะที่ผ้าแพรวาลายจกและลายเกาะจะนำมาใช้เป็นผ้าห่มตัวหรือผ้าเช็ดหน้า ทั้งนี้ ผ้าแพรวาได้รับความนิยมและความสำคัญไม่ว่าจะอยู่ในประเทศหรือต่างประเทศ

เรามีผ้าแพรวาที่ทอมือคุณภาพสูงที่มาพร้อมกับความเป็นเอกลักษณ์ของวัฒนธรรมและศิลปะไทยที่งดงาม ผ้าแพรวาของเรามีลวดลายที่สวยงามและหลากหลายสีสันให้เลือกสรรค์ตามใจชอบ เราให้ความสำคัญกับคุณภาพและความพึงพอใจของลูกค้าเสมอ ด้วยทีมงานที่มีความเชี่ยวชาญในการทอผ้าแพรวาและการดูแลลูกค้าอย่างใกล้ชิด ท่านจะได้รับสินค้าที่มีคุณภาพและมั่นใจได้ในการให้บริการที่มีความเอาใจใส่

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• ระบบสารสนเทศศูนย์อนุรักษ์ผ้าไหม
• สำนักอนุรักษ์และตรวจสอบมาตรฐานหม่อนไหม กรมหม่อนไหม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์