วิธีการนุ่งผ้าซิ่น

วิธีการนุ่งผ้าซิ่นในลุ่มแม่น้ำโขงของไทย ผู้คนในทุกชาติพันธุ์แบบการแต่งกายด้วยผ้าซิ่นและภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่สืบทอดมาตั้งแต่โบราณ

วิธีการนุ่งผ้าซิ่นคือเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่ยังคงมีความสำคัญในวงกว้างของผู้คนในลุ่มแม่น้ำโขง ในบทความนี้เราจะสำรวจและอธิบายถึงหลักฐานตัวอย่างของผ้าอีสานโบราณที่แสดงให้เห็นถึงภูมิปัญญาในการแต่งกายของชาวอีสาน ซึ่งยังคงสืบทอดมาตั้งแต่สมัยโบราณ โดยเน้นที่วิธีการนุ่งผ้าซิ่นแบบการ "นุ่งซิ่น" ร่วมกัน และวิธีการประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันของชาวอีสาน

การนุ่ง "ผ้าซิ่น" เป็นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชาวอีสานในลุ่มแม่น้ำโขงและถือเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม (Intangible Cultural Heritage) ของชุมชนในพื้นที่นี้ ตั้งแต่สมัยโบราณ ซึ่งการนุ่งซิ่นเป็นส่วนสำคัญในการแต่งกายของผู้หญิงอีสานทุกชาติพันธุ์ การนุ่งซิ่นประกอบด้วย "ซิ่นซ้อน" (underwear skirt) ที่ชั้นใน ซึ่งเป็นซิ่นฝ้ายสีขาวที่เรียกว่า "ซิ่นก่อน" (สีอ่อน สีขาว) เพื่อป้องกันความสกปรกจากเหงื่อไคลของร่างกายและป้องกันแสงแดดที่จะส่องทะลุจากภายนอก ทําให้ดูสุภาพเรียบร้อย ชาวอีสานเชื่อกันว่า การนุ่งซิ่นชั้นเดียวผ่านห้องเปิง (ห้องนอนของลูกชายที่ไม่มีการกั้นห้อง) จะเป็นการละเมิดธรรมเนียมของชาวอีสานสวยงามแบบเดียว

แต่คนคนละแบบในเขตอีสานตอนล่าง พบว่าชุมชนต่างๆ มีวิธีการนุ่งซิ่นที่แตกต่างกัน บางกลุ่มชนนิยมใช้ซิ่นไหมนุ่งซ้อนกันสองผืน แทนซิ่นก่อนที่ทอจากเส้นใยฝ้าย สำหรับวิธีการนุ่งซิ่นแบบเหน็บเอวไว้ง่ายๆ หรือใช้เข็มขัดเงินคาดเอว ให้แน่นไม่หลุดออกง่าย เนื่องจากการเดินทางไปทำบุญที่วัดในเวลาใกล้ชิด การตัดเย็บเสื้อให้ใช้ร่วมกับผ้าซิ่นก็ได้แพร่หลายแล้วในยุคโบราณ แต่ละพื้นที่จะมีลวดลายผ้าต่างกันไป

การนุ่งซิ่นแบบ "ป้ายทบ" ในภาคอีสาน

ในภาคอีสาน กลุ่มชาติพันธุ์ส่วนใหญ่ เช่น กลุ่มชาวไท-ลาว กลุ่มชาวภูไท (ผู้ไทย) กลุ่มชาวไท-ญ้อ กลุ่มชาวไท-แสก กลุ่มชาวไทโส้ กลุ่มชาวไท-กะเลิง กลุ่มชาวไท-ข่า กลุ่มกูย (ส่วย) กลุ่ม ชาวไทยเชื้อสายเขมร จะปฏิบัติการแต่งกายด้วยวิธีการนุ่งแบบ "ป้ายทบ" ซึ่งแบ่งออกเป็น "ป้ายทบซ้าย" และ "ป้ายทบขวา" ตามความถนัดของแต่ละบุคคล การนุ่งแบบนี้จะทำให้ด้านหน้าของผ้าสั้นกว่าด้านหลัง ทำให้เดินทางและทำงานในไร่นาสะดวกยิ่งขึ้น การแบ่งส่วน "หัวซิ่น" อยู่ด้านบน ส่วน "ตัวซิ่น" อยู่ช่วงขา และส่วน "ตีนซิ่น" อยู่ส่วนล่างสุด เพื่อให้การนุ่งซิ่นนั้นเข้ากับวัฒนธรรมและเคร่งครัดของชาวอีสานภูมิปัญญาในการแต่งกายอย่างเคร่งครัด

กลุ่มชาติพันธุ์ไทดําที่อาศัยอยู่ในหมู่บ้านนาป่าหนาด ตําบลเขาแก้ว อําเภอเชียงคาน จังหวัดเลย ยังคงรักษาธรรมเนียมในการแต่งกายอย่างเคร่งครัด ซึ่งมีลักษณะการนุ่งซิ่นแบบดั้งเดิม คือ การนุ่งแบบ "ป้ายไขว้เกยด้านหน้า" โดยการนุ่งให้ด้านหน้าสั้นกว่าด้านหลัง ทำให้การเดินทางในไร่นาสะดวกยิ่งขึ้น นอกจากนี้ชาวไทดํายังยึดถือธรรมเนียมในการแต่งกายอย่างเคร่งครัด เชื่อว่าชีวิตหลังความตาย ดวงวิญญาณจะได้กลับไปพบญาติพี่น้อง จึงจําเป็นต้องแต่งกายนุ่งซิ่นแบบวิธีดั้งเดิมเพื่อจะได้จํากันได้

การนุ่งผ้าซิ่นเป็นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่สำคัญของชาวอีสานในลุ่มแม่น้ำโขง มีหลักฐานตัวอย่างการนุ่งผ้าอีสานโบราณที่แสดงให้เห็นถึงภูมิปัญญาในการแต่งกายของผู้หญิงอีสาน การนุ่งซิ่นแบบ "ป้ายทบ" และ "ป้ายไขว้เกยด้านหน้า" เป็นวิธีการนุ่งที่แตกต่างกันตามกลุ่มชาติพันธุ์และพื้นที่ แต่ละวิธีการนุ่งมีลักษณะและลวดลายผ้าที่หลากหลาย การแต่งกายด้วยผ้าซิ่นเป็นการรักษาธรรมเนียมและภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาวอีสานอย่างครบถ้วน ให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมและการเดินทางในชีวิตประจำวันของชุมชนในพื้นที่นี้

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• หนังสือมรดกภูมิปัญญา สิ่งทออีสาน