เทคนิคการเย็บปักแบบชาวไทดํา: ภูมิปัญญาการเย็บปักที่น่าสนใจในภาคอีสาน

ความเป็นมา

เทคนิคการเย็บปักของชาวไทดําถือเป็นภูมิปัญญาที่น่าสนใจในภาคอีสาน โดยมีเทคนิคการเย็บปักหลายแบบที่นิยมใช้ ซึ่งได้รับความเป็นหลักเป็นสิ่งที่มีอยู่ในวัฒนธรรมและการออกแบบของกลุ่มชาติพันธุ์ชาวไทดําหรือไทยทรงดํา (ลาวโซ่ง) ที่อาศัยอยู่บริเวณบ้านนาป่าหนาด อําเภอเชียงคาน จังหวัดเลย และกำลังพยายามฟื้นฟูภูมิปัญญาสิ่งทอจากเครือญาติชาวไทดําที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ของจังหวัดเพชรบุรี นครปฐม และสุพรรณบุรีเป็นต้น

เทคนิคการเย็บปักแบบ "ปะต่อชิ้นผ้า" (Patchwork)

เทคนิคการเย็บปักแบบ "ปะต่อชิ้นผ้า" เป็นหนึ่งในวิธีการเย็บปักที่นิยมใช้กัน การเย็บปักแบบนี้ใช้สีสันสดใสบนผืนผ้าฝ้ายทอมือที่ย้อมสีครามเข้ม ให้กลายเป็นเกือบดํา ลวดลายที่ปัก/แล้วมักมีการติดกระจกชิ้นเล็กๆ ตรงกลางลวดลายเพื่อให้มีความสวยงามและเกิดเอฟเฟกต์สะท้อน ในภาษาไทยจะเรียก "เบาะ" ซึ่งแปลว่า "ดอก" การตั้งชื่อลวดลายให้กับผ้าปักนี้มีหลากหลายแบบ เช่น "ลายเบาะพรหม" "ลายเบาะงา" "ลายเบาะจิน" "ลายเบาะแปด" "ลายเบาะตาเวน" "ลายเบาะบัวขาแก้ว" "ลายเบาะบานาย" และ "ลายเบาะมะลิ" เป็นต้น

เทคนิคการเย็บปักแบบ "ปักห่วงโซ่" (Chain-stitch)

เทคนิคการเย็บปักแบบ "ปักห่วงโซ่" เป็นเทคนิคการเย็บปักที่อีกหนึ่งแบบที่นิยมใช้งาน ผ้าปักที่ใช้ในเทคนิคนี้นิยมใช้ลวดสีสันสด เช่น สีแดง สีเขียว สีส้ม และสีขาว และปักบนผืนผ้าที่ย้อมสีครามเข้ม เมื่อปัก/แล้วจะช่วยให้ช่างปัก/แสวสามารถแยกสีสันได้ง่าย ทำให้งานปัก/แล้วเป็นงานที่สวยงามและง่ายต่อการทำ

ความเป็นมาของภูมิปัญญา

ภูมิปัญญาในการเย็บปักผ้ามีความสำคัญอย่างมากในชีวิตของชาวไทดํา ในปัจจุบันชาวไทดําในจังหวัดเลยยังคงถือเทคนิคการทอผ้ามัดหมี่และการเย็บปักเป็นมรดกภูมิปัญญาที่แพร่หลายในภาคอีสาน โดยมีการทอ "ซิ่นนางหาญ" (ผ้ามัดหมี่ ๑๐ ลายในผืนเดียว) และการทอขิดเป็นการเลือกใช้ที่ได้รับความนิยมอย่างมากในช่วงฟื้นฟูภูมิปัญญาการปักผ้าในช่วงนี้ ซึ่งยังต้องนำผ้าปักมาจากเครือญาติไทดําที่อาศัยอยู่ในประเทศไทย (จังหวัดเพชรบุรี) และประเทศเวียดนาม (เดียนเบียนฟู) มาใช้ในการแต่งกาย

เทคนิคการเย็บปักแบบชาวไทดําเป็นภูมิปัญญาที่น่าสนใจและหลากหลาย โดยมีการเย็บปักแบบ "ปะต่อชิ้นผ้า" และ "ปักห่วงโซ่" เป็นที่นิยมใช้กัน ผ้าปักจากชาวไทดํามักใช้ลวดสีสันสดที่ย้อมสีครามเข้ม และมักนิยมใช้สีสันสดเป็นสีแดง สีเขียว สีส้ม และสีขาว ซึ่งช่วยให้เกิดความสวยงามและเอฟเฟกต์สะท้อนในผลงานปักผ้า ภูมิปัญญาการปักผ้าของชาวไทดํายังคงสืบทอดและนำมาใช้ในชีวิตประจำวัน โดยมีการทอ "ซิ่นนางหาญ" และการทอขิดเป็นตัวแทนที่ได้รับความนิยมในปัจจุบันในช่วงการฟื้นฟูภูมิปัญญาการปักผ้าในภาคอีสาน

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• หนังสือมรดกภูมิปัญญา สิ่งทออีสาน