เทคนิคควบเส้น: ลวดลายอันงดงามของผ้าไทย

ควบเส้น คือ อธิบายถึงภูมิปัญญาที่ใช้ในการสร้างลวดลายในผ้าไทย กระบวนการนี้เกิดขึ้นจากความเหลื่อมล้ำกันของเส้นใยในผืนผ้า ซึ่งเป็นกระบวนการที่ต้องทำก่อนการทอผ้า ในขั้นตอนแรก จะนำเส้นใยไหมหรือเส้นใยฝ้ายสองสีที่มีน้ำหนักสีอ่อนแตกต่างกัน เช่น สีเขียวกับสีดำ สีขาวกับสีเขียว สีแดงกับสีเหลือง ฯลฯ มาปั่นตีเกลียวรวมเป็นเส้นเดียวกัน ซึ่งมีระบบการเกลียวเส้นใยอยู่ ๒ ระบบในประเทศไทย คือ (๑) การปั่นตีเกลียวไปด้านซ้าย และ (๒) การปั่นตีเกลียวไปด้านขวา โดยเส้นด้ายที่ตีเกลียวแล้วนี้ส่วนใหญ่จะนิยมใช้เป็นเส้นพุ่ง

น้ำหนักสีที่แตกต่างกันของเส้นใยทำให้ผ้าที่ทอขึ้นมามีลักษณะสีเหลื่อมล้ำกันเป็นมันวาว คล้ายขนหางกระรอก จึงได้รับชื่อว่า "ผ้าหางกระรอก" ซึ่งในแต่ละท้องถิ่นของภาคอีสานก็จะมีการเรียกชื่อวิธีการควบเส้นไหมนี้ด้วยคำศัพท์ท้องถิ่นที่แตกต่างกันออกไปตามภาษาของกลุ่มวัฒนธรรม เช่น

เป็น: ชาวภูไท, ชาวไท-ลาว ในภาคอีสานเรียกเทคนิคการควบเส้นไหมนี้ว่า "เป็น" และจะนิยมทอเป็นผ้าโสร่งตาตารางและผ้ายาวหรือโจงกระเบน

กระนิว/กระเนียว: ชาวไทยเชื้อสายกูย, ส่วย และชาวเขมรเรียกการควบเส้นไหมว่า "กระนิว" หรือ "กระเนียว"

และนิยมทอเป็นผ้าโจงกระเบน ผ้าโสร่งตาตาราง และผ้าซิ่นอันลูนซึม ฯลฯ กลุ่มนี้ยังคงทอผ้าประเภทนี้อยู่อย่างแพร่หลายในภาคอีสาน

มับไม: ชาวไท-ลาว จังหวัดอุบลราชธานีเรียกผ้าทอของกลุ่มตนที่ทอเป็นลายริ้วด้วยเส้นไหมควบเส้นว่า "ซิ่น

มิบไม" อย่างไรก็ตามในปัจจุบันไม่ค่อยมีการทอแพร่หลาย

ควบเส้นเป็นภูมิปัญญาที่ทำให้ผ้าไทยมีความสวยงามและน่าทึ่ง การใช้เทคนิคควบเส้นในการทอผ้าไทยจึงเป็นสิ่งที่ควรนับถือและส่งต่อให้คนอื่นๆ ได้รู้จักและเข้าใจเสมอ ถ้าคุณต้องการที่จะเข้าใจเพิ่มเติมเกี่ยวกับกระบวนการนี้ ไม่ต้องลังเลที่จะสอบถามและสัมผัสผ้าไทยควบเส้นด้วยตัวเอง

นำเสนอบทความเกี่ยวกับเทคนิคควบเส้นในการทอผ้าไทย ภูมิปัญญาที่สร้างลวดลายอันงดงามในผ้าไทย รู้จักกับกระบวนการควบเส้นในแต่ละท้องถิ่นของภาคอีสาน และความสำคัญของเทคนิคนี้ในอุตสาหกรรมผ้าไทย

สำหรับท่านผู้สนใจต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• หนังสือมรดกภูมิปัญญา สิ่งทออีสาน