สะคู ลายอัตลักษณ์ จังหวัดสุรินทร์

ลวดลายผ้าสุรินทร์โบราณที่เรียกว่า "สะคู" ซึ่งเป็นลักษณะของผ้าทอที่มีบทบาทสำคัญในวัฒนธรรมพื้นบ้านที่น่าทึ่งนี้ ในบทความนี้เราจะสำรวจและสืบค้นความหมายของสะคูในลวดลายผ้าสุรินทร์ และเรียนรู้เรื่องราวที่มาที่ไปของผ้าสะคูในประเพณีและปรากฎการณ์สำคัญที่แสดงถึงความเชื่อและวัฒนธรรมของชุมชนในอดีตโบราณของเมืองสุรินทร์

คำว่า "สะคู" ในลักษณะที่เรานิยมใช้ มักหมายถึงสระน้ำหรือแหล่งน้ำที่อยู่เป็นคู โดยวดลายผ้าสะคูคือตารางสี่เหลี่ยมจัตุรัสซึ่งมีลักษณะคล้ายคูคลองและเรียงอยู่เป็นคู่ๆ กัน ซึ่งเกิดขึ้นอย่างน่าสนใจที่จังหวัดสุรินทร์ โดยกลุ่มผู้ทอผ้าโบราณในพื้นที่

ลักษณะลวดลายนี้อาจเกี่ยวข้องกับหลักการสร้างปราสาทหินที่เชื่อกันว่าสร้างบาราย (สระน้ำ) เป็นคู่ๆ รายรอบปราสาทหิน โดยที่สระน้ำจะอยู่กึ่งกลางสี่เหลี่ยมจัตุรัส และถูกสะท้อนในลวดลายผ้าสะคูด้วยเส้นสีเขียว

ผ้าสะคูมีทั้งหมด 2 แบบ ได้แก่ ผ้าสะคูใหญ่และผ้าสะคูเล็ก

• ผ้าสะคูใหญ่ประกอบด้วย 5 สี คือ สีแดง สีเขียว สีเหลือง สีน้ำเงินหรือสีกรมท่า และสีขาว

• ผ้าสะคูเล็กประกอบด้วย 3 สี คือ สีแดง สีเหลือง และสีเขียว

ในบทความนี้เราได้สำรวจเกี่ยวกับ "สะคู" ซึ่งเป็นลักษณะของผ้าสุรินทร์โบราณที่มีความหมายและบทบาทสำคัญในวัฒนธรรมและประเพณีของชุมชนในอดีตโบราณ คำว่า "สะคู" ในทางอารมณ์ส่วนใหญ่หมายถึงสระน้ำหรือแหล่งน้ำที่อยู่เป็นคู่ ซึ่งมีลักษณะเป็นตารางสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่เรียงอยู่เป็นคู่ๆ กัน และอาจสะท้อนความเชื่อในหลักการสร้างปราสาทหินโบราณที่สร้างเส้นตัดสีเขียวในลวดลายผ้าสะคูเป็นคู่ๆ รายรอบปราสาทหิน

นอกจากนี้ยังมีผ้าสะคูในลักษณะสองแบบคือ ผ้าสะคูใหญ่ที่ประกอบด้วย 5 สี และผ้าสะคูเล็กที่ประกอบด้วย 3 สี แต่ละแบบมีความสำคัญและการใช้งานในพิธีกรรมและงานศิลปะของชุมชนที่แตกต่างกัน สะคูในลวดลายผ้าสุรินทร์โบราณทำให้เห็นความสัมพันธ์ของผ้าและประเพณีท้องถิ่นที่มีความสำคัญมาตั้งแต่โบราณไปจนถึงปัจจุบัน น่าสนใจที่จะศึกษาและทำความเข้าใจเกี่ยวกับสะคูและประเพณีที่เกี่ยวข้องในอดีตของชุมชนในเมืองสุรินทร์

ขอบคุณแหล่งที่มา

• ศูนย์หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติฯสุรินทร์
  
• เฉลิมราชพัสตรา