ลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัดชุมพร "ผ้าลายดอกพุทธรักษา"

ประวัติความเป็นมา

แรงบันดาลใจ  ดอกพุทธรักษาเป็นดอกไม้ประจำ จังหวัดชุมพร ในจังหวัดชุมพรมีการปลูกต้นพุทธรักษาเป็น จำ นวนมาก คนโบราณเชื่อว่า บ้านใดปลูกต้นพุทธรักษา ไว้ประจำ บ้านจะช่วยคุ้มครองป้องกันอันตรายแก่บ้านและ ผู้อาศัยเพราะพุทธรักษาเป็นพรรณไม้ที่คนโบราณเชื่อว่า มีพระเจ้าคุ้มครองรักษาให้มีความสงบสุข คือเป็นไม้มงคล นั่นเอง การเลือกใช้สีนั้นมีความหมาย สีนํ้าเงิน หมายถึง สีธงประจำจังหวัดชุมพร และสีเหลือง หมายถึง สีของดอก พุทธรักษา ดอกไม้ประจำจังหวัดชุมพร

ข้อมูลการขึ้นทะเบียน

ตามที่คณะกรรมการการคัดเลือกลายผ้าอัตลักษณ์ ประจำจังหวัดชุมพร คัดเลือกลายผ้า “ลายดอกพุทธรักษา” เพื่อใช้เป็นข้อมูลประกอบการจัดทำ หนังสือภูษาศิลป์ จาก ท้องถิ่นสู่สากล เนื่องในโอกาสที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเจริญ พระชนมพรรษา ๙๐ พรรษา ในวันที่ ๑๒ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๕๖๕ ด้วยสำ นึกในพระมหากรุณาธิคุณอัน หาที่สุดมิได้ที่ทรงพระวิริยอุตสาหะปฏิบัติพระราชกรณียกิจ ในการส่งเสริมเรื่องผ้าไหม

รายละเอียดการทอผ้า 

ผ้าลายดอกพุทธรักษา เป็นผ้ามัดหมี่ที่ต้องเริ่มจาก ขั้นตอนการสร้างลวดลายต้องนำ เส้นไหมไปค้นลำ หมี่ ให้ได้ตามจำ นวนที่เหมาะสมกับลวดลาย แล้วจึงนำ ไปขึง เข้ากับ “โฮงหมี่” โดยจะใช้เชือกมัดส่วนที่ไม่ต้องการ ให้ติดสี เรียกว่า การ “โอบ” ในอดีตใช้เชือกกล้วย ต่อมา นิยมใช้เชือกฟางพลาสติก โดยต้องมัดให้แน่นตามลวดลาย ที่กำ หนดไว้ แล้วนำ ไปย้อมสี จากนั้นตากแดดให้แห้ง เมื่อแก้เชือกออกจะเห็นส่วนที่มัดไว้ไม่ติดสีที่ย้อม หาก ต้องการให้ลวดลายมีหลายสี ต้องมัดโอบอีกหลายครั้ง ตามความต้องการ ตำแหน่งที่มัดให้เกิดลวดลายนั้นจะต้อง อาศัยทักษะเชิงช่างที่ชำ นาญและแม่นยำ

เกษตรกรบ้านป่ากล้วย จังหวัดชุมพร นั้นจะ ผลิตผ้าจากเส้นไหม ที่ใช้เส้นไหมน้อยพันธุ์ไทยลูกผสม ชื่อพันธุ์เหลืองสระบุรี เลี้ยงด้วยใบหม่อนที่ปลอดสารพิษ ผ่านกระบวนการสาวเส้นไหมด้วยเครื่องสาวไหมแบบ ปรับปรุง ย้อมสีเส้นไหมด้วยสีเคมีที่ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม กรอและมัดหมี่ด้วยเครื่องมือทอผ้าแบบพื้นบ้าน ทอด้วย กี่ทอมือแบบกระทบ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• หนังสือ ๗๖ จังหวัดร้อยดวงใจสืบสานผ้าเอกลักษณ์ไทยดำรงไว้ในแผ่นดิน ลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด จัดทำโดย สมาคมแม่บ้านมหาดไทย (2565)