ลายผ้าเอกลักษณ์ ประจำจังหวัดอุดรธานี "ผ้าลายก้นหอย" อารยธรรมห้าพันปี

จังหวัดอุดรธานีให้ความสำคัญในการอนุรักษ์และสืบสานมรดกทางภูมิปัญญา และวัฒนธรรมท้องถิ่น ตามพระราชปณิธานของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในการส่งเสริมการใช้ผ้าไทย และผ้าพื้นถิ่น โดยเฉพาะลายผ้าที่เป็นอัตลักษณ์เฉพาะของจังหวัด เพื่อสร้างคุณค่าให้กับชุมชนและเศรษฐกิจของจังหวัด โดยในปี พ.ศ. 2565 จังหวัดอุดรธานีได้คัดเลือก “ลายก้นหอย อารยธรรมห้าพันปี” เป็นลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจจากลวดลายเครื่องปั้นดินเผาสมัยบ้านเชียง ที่สะท้อนถึงความเก่าแก่และมรดกทางวัฒนธรรมของอุดรธานีที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานถึง 5,000 ปี

ประวัติและที่มา

ผ้าไหมหมี่ขิด "ลายก้นหอย" เป็นผลงานที่สร้างขึ้นโดยกลุ่มทอผ้าบ้านศรีชมชื่น ตำบลหนองอ้อ อำเภอหนองวัวซอ จังหวัดอุดรธานี โดยมีอาจารย์ธีรยุทธ เพ็งชัย จากมหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานีเป็นผู้คิดค้นลวดลาย และนางเสงี่ยม จันทร์บุญ ซึ่งเป็นประธานกลุ่มเป็นผู้นำในการผลิตลายผ้านี้

แรงบันดาลใจและความหมายของลายผ้า

ลายก้นหอยได้รับแรงบันดาลใจจากเครื่องปั้นดินเผาบ้านเชียง ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของอารยธรรมโบราณ ลายก้นหอยนี้สะท้อนถึงวิถีชีวิต ความเชื่อ และความเจริญรุ่งเรืองของคนในยุคก่อนประวัติศาสตร์ เป็นลายที่สื่อถึงการรวมตัว ความสามัคคี และการสืบทอดภูมิปัญญาจากรุ่นสู่รุ่น

เทคนิคการผลิตและการย้อมสีธรรมชาติ

การทอผ้าหมี่ขิดของบ้านศรีชมชื่นใช้เทคนิคการทอแบบขิด โดยใช้เส้นไหมที่ย้อมด้วยสีจากธรรมชาติ เช่น เปลือกไม้ ใบไม้ และผลไม้ป่า เช่น สีน้ำตาลจากเปลือกประดู่ สีเหลืองจากดอกทองกวาว เป็นต้น ซึ่งขั้นตอนการย้อมนั้นยังคงใช้วิธีการแบบดั้งเดิมเพื่อรักษาความเป็นธรรมชาติของเส้นไหม

การพัฒนาลวดลายและการประยุกต์ใช้

ผ้าลายก้นหอยได้รับการพัฒนาต่อยอดให้มีความทันสมัยขึ้น โดยการผสมผสานกับลายดั้งเดิมอื่น ๆ เช่น ลายไหบ้านเชียง และลายขิด ที่สะท้อนถึงเอกลักษณ์ของคนอีสาน นอกจากนี้ ลายก้นหอยยังถูกนำไปใช้ในผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ เพื่อสร้างรายได้และอาชีพให้แก่ชุมชน

โดยสรุป "ลายก้นหอย อารยธรรมห้าพันปี" เป็นผลงานที่แสดงถึงมรดกภูมิปัญญาและวัฒนธรรมของชาวอุดรธานี ที่ได้รับการสืบทอดและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้กลายเป็นอัตลักษณ์ประจำจังหวัด ที่มีความสำคัญทั้งทางวัฒนธรรมและเศรษฐกิจ

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• https://drive.google.com/file/d/1CKnyAK4Xm1JFjRkzvLEi8_rlLlDnOJAG/view
• หนังสือ ๗๖ จังหวัดร้อยดวงใจสืบสานผ้าเอกลักษณ์ไทยดำรงไว้ในแผ่นดิน ลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด จัดทำโดย สมาคมแม่บ้านมหาดไทย (2565)