ลายผ้าเอกลักษณ์ ประจำจังหวัดลำพูน "ผ้ายกลายดอกพิกุล"

ผ้ายกดอกลำพูน เป็นงานศิลปหัตถกรรมที่สะท้อนถึงภูมิปัญญาท้องถิ่นและวัฒนธรรมล้านนา ที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน ความงดงามและประณีตของผ้ายกดอกลำพูนเป็นที่รู้จักในวงกว้าง ทั้งยังมีคุณค่าทางวัฒนธรรมและเป็นมรดกของชาวลำพูนที่ควรอนุรักษ์

ประวัติความเป็นมา

การทอผ้ายกดอกในลำพูนมีจุดเริ่มต้นจากการทอผ้าภายในคุ้มเจ้า ซึ่งพระราชชายาเจ้าดารารัศมี ผู้เป็นพระราชธิดาของพระเจ้าอินทรวิชยานนท์ ผู้ครองนครเชียงใหม่ ได้ทรงพัฒนาลวดลายของผ้าทอด้วยการประยุกต์เทคนิคจากราชสำนักสยาม โดยใช้ดิ้นเงินและดิ้นทองทอลงในลวดลาย ทำให้ผ้ายกดอกลำพูนมีความสวยงามและมีเอกลักษณ์โดดเด่น

เอกลักษณ์ของผ้ายกดอกลำพูน

ผ้ายกดอกลำพูนมีลักษณะการทอที่เชิดเส้นไหมให้เกิดลวดลายที่ยกสูงขึ้นจากพื้นผ้า โดยใช้เส้นไหมเสริมพิเศษให้เกิดลวดลายที่ละเอียดประณีต การทอผ้ายกดอกลำพูนมีความโดดเด่นจากการใช้สีสันที่หลากหลาย โดยเฉพาะการใช้ดิ้นเงินและดิ้นทอง ทำให้ผ้าทอมีความงดงามและเป็นเอกลักษณ์ 

ลวดลายของผ้ายกดอกลำพูน

ลวดลายที่ปรากฏบนผ้ายกดอกลำพูนส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับธรรมชาติ เช่น ลายดอกไม้ พรรณพฤกษา และลายโบราณที่ได้รับแรงบันดาลใจจากศิลปะวัดวาอาราม ตัวอย่างลายสำคัญ ได้แก่ ลายดอกพิกุล ลายดอกแก้ว ลายใบโพธิ์ และลายประจายาม ซึ่งล้วนเป็นลายที่สะท้อนความอ่อนช้อยและศิลปะที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ

ผ้ายกดอกลำพูน ผ้าอัตลักษณ์ประจำจังหวัดลำพูน

ในปี 2565 กระทรวงวัฒนธรรมได้กำหนดให้ "ลายดอกพิกุล" เป็นผ้าอัตลักษณ์ประจำจังหวัดลำพูน เนื่องในโอกาสสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เจริญพระชนมพรรษา 90 พรรษา ลายดอกพิกุลมีความหมายมงคล สื่อถึงความอุดมสมบูรณ์และความมั่งคั่ง นอกจากนี้ยังเป็นลายที่นิยมในงานทอผ้าและเสื้อผ้าต่าง ๆ

การฟื้นฟูและอนุรักษ์ผ้ายกดอกลำพูน

ผ้ายกดอกลำพูนเคยเกือบสูญหายไป แต่ได้รับการฟื้นฟูโดยพระราชชายาเจ้าดารารัศมี และได้รับการสืบทอดโดยเจ้านายฝ่ายเหนือ ซึ่งปัจจุบันช่างฝีมือในลำพูนยังคงทอผ้าลวดลายเหล่านี้ และเผยแพร่ภูมิปัญญานี้ไปสู่ชุมชนต่าง ๆ ทั่วลำพูน ทำให้ผ้ายกดอกลำพูนกลายเป็นสินค้าสำคัญที่สร้างรายได้ให้กับชุมชน

ผ้ายกดอกลำพูนเป็นผ้าทอที่สะท้อนถึงภูมิปัญญาและศิลปะของชาวล้านนา การอนุรักษ์และส่งเสริมการใช้ผ้ายกดอกไม่เพียงเป็นการรักษามรดกทางวัฒนธรรม แต่ยังสร้างรายได้และความเข้มแข็งให้กับชุมชนท้องถิ่นในลำพูน ให้ผ้าลำพูนคงคุณค่าและยั่งยืนต่อไป

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• https://drive.google.com/file/d/1Ycvd9d-HT5urmT2gQl1rj_MwM-uGWWv9/view
• หนังสือ ๗๖ จังหวัดร้อยดวงใจสืบสานผ้าเอกลักษณ์ไทยดำรงไว้ในแผ่นดิน ลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด จัดทำโดย สมาคมแม่บ้านมหาดไทย (2565)