ลายผ้าเอกลักษณ์ ประจำจังหวัดตราด ผ้าลายศรีตราด และ ลายเกลียวสมุทร

ความเป็นมาของผ้าเมืองตราด

สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระองค์ทรงต้องการให้จังหวัดตราดมีผ้าไหมที่มีเอกลักษณ์และสืบทอดต่อไป จังหวัดตราดจึงเริ่มดำเนินโครงการเสริมสร้างอาชีพผ่านการทอผ้าไหม ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2545 เพื่อส่งเสริมความรู้และพัฒนาคุณภาพผ้าไหม โดยได้รับความร่วมมือจากส่วนราชการและเอกชน จนเกิดเป็นโครงการ “ศรีตราด” โครงการนี้เป็นส่วนหนึ่งของการอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่นและสนองแนวพระราชดำริ ซึ่งได้ผลักดันให้ผ้าไหมตราดเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ยั่งยืนและเป็นที่รู้จักในระดับสากล

ลายประจำจังหวัดตราด มีได้แก่ ผ้าลายศรีตราด ผ้าลายเพลินสมุทร และผ้าลายกฤษณาชมคลื่น

ผ้าลายศรีตราด

ความหมายของลายผ้าศรีตราด คือ ความมิ่งมงคลของจังหวัดตราด

• ศรี หมายถึง สิริมงคล มั่งคั่ง ความรุ่งเรือง ความมีมงคล

• ตราด หมายถึง จังหวัดตราด

ลวดลายที่ปรากฏบนผ้าทอ ประกอบด้วยส่วนประกอบสำคัญบนผืนผ้า 3 ส่วน ได้แก่

• ลายหลัก คือ ลายที่เป็นเอกลักษณ์สำคัญของผืนผ้า โดยการทอตัวอักษรย่อของจังหวัดตราด (TRAT) ที่เป็นภาษาอังกฤษมาเป็นลายหลัก

• ลายคั่น คือ ส่วนที่คั่นระหว่างลายหลักและลายย่อยที่เน้นเชิงหรือรองเชิงผ้า โดยจะเป็นลักษณะเสมอเรียบ เป็นผืนน้ำทะเลที่สื่อถึงสภาพของพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ที่เป็นเมืองติดชายทะเล

• ลายช่อปลายเชิงหรือลายเชิงผ้า คือ ลายที่ปรากฏตรงช่วงปลายของผ้า เป็นตัวเริ่มและตัวจบของลายผ้าโดยนำตัวอักษรภาษาอังกฤษ 2 ตัวมาร้อยเรียงเป็นรูปดอกไม้ประจำจังหวัดตราด

ผ้าลายเกลียวสมุทร

"ผ้าไหมลายเกลียวสมุทร" เป็นผ้าลายที่เกิดจากการคิดสร้างสรรค์ ที่ได้คิดค้นลายผ้าที่จะเป็นผ้าลายเอกลักษณ์ของกลุ่มเนื่องจากทั้งสองเป็นพื้นที่ติดทะเล จึงเกิดแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์ลวดลายจากเกลียวคลื่นทะเล โดยนำลวดลายธรรมชาติเกลียวคลื่นทะเลที่กระทบชายฝั่งสลับไปมา เล็กบ้าง ใหญ่บ้าง ไม่สม่ำเสมอ กลายเป็นลายเกลียวคลื่นที่สวยงามเป็นเอกลักษณ์

ผ้าลายกฤษณาชมคลื่น

เป็นลายผ้าพิมพ์จังหวัดตราด โดยใช้การนำเสนออัตลักษณ์ของจังหวัดที่ประกอบไปด้วย ช่อดอกกฤษณาคลื่นทะเล และเปลือกหอย โทนสีจะเน้นใช้โทนสีกึ่งพาสเทลแบบสดใสและสบายตา โดยพื้นของลายจะใช้โทนสีเขียวเมอริเดียน (เขียวน้ำทะเล) เพื่อบ่งบอกถึงความเป็นเมืองแห่งท้องทะเลของจังหวัดตราด ผสานกับช่อดอกกฤษณา ที่เป็นดอกไม้ประจำจังหวัด และใช้เปลือกหอยเป็นตัวแทนแห่งความอุดมสมบูรณ์

วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ทอผ้าไหม

กระบวนการค้นหัวหมี่หรือเตรียมเส้นพุ่ง

การมัดลาย

การย้อมสีฝ้าย

กระบวนการทอ

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• https://drive.google.com/file/d/1DlVxEG8i3byMTCKeXQ2ITykGUhmJxblM/view
• หนังสือ ๗๖ จังหวัดร้อยดวงใจสืบสานผ้าเอกลักษณ์ไทยดำรงไว้ในแผ่นดิน ลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด จัดทำโดย สมาคมแม่บ้านมหาดไทย (2565)