เทคนิคจกในภูมิภาคอีสาน

ในบริเวณภาคอีสานตอนบนนั้นเป็นแหล่งภูมิปัญญาการทอผ้าด้วยเทคนิค “ลูก” โดยเฉพาะ ชาวภูไท จังหวัดกาฬสินธุ์ การจกเป็นเทคนิคที่ใช้ภูมิปัญญาในการสร้างสรรค์ลวดลายบนผืนผ้าด้วยวิธีการ ทอเสริมเพิ่มด้ายพุ่งพิเศษเข้าไปเป็นช่วง ๆ ตามจังหวะลวดลาย ไม่ได้ต่อเนื่องกันตลอดหน้ากว้างของผืนผ้า จึงสามารถออกแบบลวดลายและสีสันของผ้าจกได้ซับซ้อน และเพิ่มจํานวนสีสันอันหลากหลาย จัดวางอย่างสลับซับซ้อนได้ในลวดลายตลอดหน้ากว้างของผืนผ้า

ความหมายของ "ลูก"

คําว่า “ลูก” นั้นเป็นศัพท์ท้องถิ่นที่หมายถึง “การควัก ล้วง ขุด คุ้ย บางชุมชนของชาวภูไทจะเรียกการเสริมเส้นพุ่งพิเศษเป็นช่วงๆ แบบการจกนี้ว่า “เกาะ” (ต้องระวังไม่ไปสับสนกับเทคนิค “เกาะ ล้วง” ของไทลื้อ ที่เป็น Tapestry) ที่เป็นลักษณะของ กระบวนการทอผ้าจก ทอเสริมเส้นด้ายพุ่งเศษขึ้นลงด้วย “นิ้วก้อย” หรือ “ไม้ปลายแหลมหรือขนเม่น” เพื่อสร้างลวดลาย โดยทั้งชาวภูไท จังหวัดกาฬสินธุ์และชาวไท-ลาว จังหวัดอุบลราชธานี จะใช้ระบบการ ทออกแบบ “การจกเอาด้านหลัง” (upside down weaving) ที่ช่วยให้มัดปมได้สะดวก เพราะด้านหลัง ผ้าอยู่ด้านบน จึงผูกมัดปมได้โดยสะดวก ทําให้สามารถจัดการเส้นไหมสีต่างๆ ไม่ให้พันกันเสียหาย โดย สามารถใช้กระจกส่องดูลายผ้าที่ทอเสร็จได้จากด้านล่าง

เทคนิคจกเป็นศิลปะการทอผ้าที่แสดงความเก่งกาจและความชำนาญของชาวภูไทในการสร้างลวดลายที่สวยงามและเป็นเอกลักษณ์ ด้วยความใส่ใจในการใช้ภูมิปัญญาและเทคนิคเฉพาะตัว เทคนิคจกได้นำความเป็นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของภูมิภาคอีสานไปต่อยอดในการทอผ้าและเปิดโอกาสให้ผู้คนได้รู้จักและเสนอความพิเศษของภูมิปัญญาท้องถิ่นนี้ให้กับโลกภายนอก

สำหรับท่านผู้สนใจ ต้องการเลือกซื้อผ้าไหมสำหรับตัดเย็บชุดหรู สามารถเข้าชมเลือกผ้าที่ร้านชอบไหม ผ่านช่องทางนี้ค่ะ www.chobmai.com ทางร้านของเราจำหน่ายผ้าไหมสีพื้น ผ้าไหมลายมัดหมี่ ผ้าไหมพื้นเมือง และผ้าไหมประจำชาติ ผ้าไหมประจำถิ่น มากมายหลากหลายเฉดสี หลายลาย พร้อมงานตัดคุณภาพปราณีตจากช่างผู้เชี่ยวชาญ

ร้านชอบไหมขอเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันสวยงามนี้ให้คงไว้ ติดต่อทีมงานร้านชอบไหมเพื่อขอความช่วยเหลือในการเลือกซื้อสินค้าและคำปรึกษาเพิ่มเติมผ่านช่อง "LineOA : @chobmai" ได้ค่ะ ขอบคุณที่สนใจและเลือกซื้อสินค้าของเรา ทาง "ชอบไหม" ยินดีให้บริการค่ะ

ขอบคุณแหล่งที่มา

• หนังสือมรดกภูมิปัญญา สิ่งทออีสาน